Samenvatting

Sinds de komst van het realistisch reken-wiskundeonderwijs is een goede taalbeheersing van de leerlingen binnen dit vakgebied belangrijk geworden. Bij contextopgaven kunnen taalproblemen bij leerlingen zo belemmerend werken dat zij daardoor niet tot een goede oplossing van het probleem komen. Ook zijn voor leerlingen met een andere culturele achtergrond dan de Nederlandse de situaties bij contextopgaven niet altijd herkenbaar vanuit hun eigen belevingswereld. Daar tegenover staat dat de talige omgeving van het reken-wiskundeonderwijs aangegrepen kan worden om de taal van de leerlingen verder te ontwikkelen. Door het aanbieden van begrijpelijke teksten en herkenbare situaties in de contexten wordt gewerkt aan taalverwerving.
Het onderzoek vindt plaats op Basisschool Onze Wereld. De school is gesitueerd in de wijk Transvaal in Den Haag waar gezinnen met veel verschillende culturele achtergronden wonen. In leerjaar 4 is onder 13 taalzwakke leerlingen en 4 groepsleerkrachten onderzoek gedaan naar effectieve begeleidingsmogelijkheden bij rekencontexten. Nadat vanuit de literatuur het belang van taalvaardigheid bij het talige reken-wiskundeonderwijs is onderzocht, zijn onderzoeksmiddelen als een toets, een vragenlijst, een interview en kijkwijzers ontwikkeld waarmee de verschillende deelvragen beantwoord kunnen worden.
Uit het onderzoek komt naar voren dat er verschillende begeleidingsmogelijkheden zijn die een goede afstemming garanderen op de onderwijsbehoeften van de taalzwakke leerlingen. Deze interventies zijn een selectie uit de mogelijkheden die ook in de literatuurstudie genoemd zijn. Het vraagt in eerste instantie van de leerkrachten om bewustwording en kennis van de verschillende fases in de oplossingsprocedure, zoals deze worden weergegeven in het drieslagmodel (plannen, uitvoeren, reflecteren) en het verzorgen van een stimulerende leeromgeving waarbij leerlingen veel taal gebruiken. De leerkrachten gebruiken daarbij contexten die leerlingen herkennen, of passen bestaande contexten aan, waardoor het taalaanbod begrijpelijk wordt.
De begeleidingsadviezen vragen om een aanpassing van de wijze waarop de leerkrachten van groep 4 nu werken bij het behandelen van contexten. Met deze begeleidingsadviezen kunnen de leerkrachten aansluiten bij de onderwijsbehoeften van de taalzwakke leerlingen. Bovendien kunnen de leerkrachten ook andere leerlingen laten meeprofiteren van de adviezen.
De aanbevelingen zijn:
1. Didactische aanpak volgens het drieslagmodel
2. Creëren van een talige interactieve omgeving
3. Begrijpelijke en herkenbare contexten
4. Expliciete aandacht voor productief gebruik van rekentaal.
5. Specifieke aandacht voor koppeling tekst en plaatje
6. Ordening en structurering van informatie
7. Identificeren van getalsmatige informatie
8. Reflecteren op het werk