Samenvatting

Binnen PsyDoN, GGZ voor doven en slechthorenden te Amsterdam, ben ik werkzaam als Maatschappelijk werkster en als PMT-er i.o. Door mijn doofheid en het feit dat er maar 5 PMT-ers werkzaam zijn in Nederland binnen de GGZ voor doven en slechthorenden heb ik het gevoel in een pioniersrol te zitten. Vanuit mijn ervaringsdeskundigheid als doof persoon zijnde, wordt de afstand tussen mij en mijn dove cliënten klein. Bij de opleiding en leertherapie beleef, ontdek en ervaar ik zoveel van mijn lichaam, gevoel, emoties en interactie wat ik ook terugzie bij cliënten van PsyDoN. Voor PsyDoN zou een dove PMT-er een goede toevoeging zijn voor deze doelgroep. Een belangrijke eigenschap van een therapeute die doof is, is het vermogen zich in te leven in de beleving en denkwereld van de cliënt en vanuit ervaringsdeskundigheid kan de afstand verkleind worden.
Binnen PsyDoN komen aanmeldingen binnen van dove of slechthorende cliënten met verschillende problemen. Door het opgroeien in ongunstige omstandigheden als separatie, het niet kunnen mentaliseren, externe locus of control en affectieve verwaarlozing, ontstaan er bij dove personen persoonlijkheidsproblematieken.
Mijn ervaring binnen PsyDoN is dat cliënten het moeilijk vinden om te benoemen, te beschrijven of te verwoorden wat ze voelen en bedoelen binnen gesprekstherapie. Cliënten van PsyDoN vinden het moeilijk hun innerlijke gevoelens te koppelen aan hun emoties of gedrag en dit te verwoorden binnen gesprekstherapie. Cliënten hebben wel degelijk contact met hun emoties en gevoelens maar het lukt ze niet om verbanden te leggen en dit te uiten op een voor de ander begrijpelijke manier. Ik wil uitzoeken hoe bij deze doelgroep PMT effectief ingezet kan worden. Ik leerde dat het non-verbale karakter van PMT niet doorslaggevend is. De ervaringsgerichte en non-verbale benadering bij PMT ondersteunt de lichaamsbeleving en het onderzoeken/beleven van gevoelens en emoties. Bij lichaamsgerichte oefeningen en bewegingsgerichte oefenvormen koppelde ik mijn eigen ervaringen meteen aan gevoelens en gedachten. Dit is een heel nieuwe beleving, waarbij de kern van het ervaringsgericht werken is, dat er betekenis wordt gegeven aan het handelen, beleven en voelen van de persoon. Het handelen speelde een fundamentele rol in de ontdekking en ervaring, en juist het handelen is zo wezenlijk belangrijk, ook voor mij.
PMT spreekt mij aan omdat er daarbij gekeken wordt naar ervaringen die je als persoon meemaakt; er wordt gekeken naar je als mens. De generalisaties over dove mensen zijn dan niet meer van toepassing. De aandacht is niet zozeer gericht op communicatie, maar op contact. Ik was gewend dat de communicatie de prioriteit heeft om in het sociale leven te 'overleven' en dat er naar me werd gekeken als doof persoon. Contact samen met de ervaringsgerichte en non-verbale benadering bij PMT gaf mij vrijheid om mezelf opnieuw te leren kennen. Dit zag ik ook groeien bij cliënten van PsyDoN die PMT genoten.
Probleemstelling:
Ik wil uitzoeken hoe bij dove cliënten met persoonlijkheidsproblematieken PMT breder ingezet kan worden.
Vraagstelling:
Op welke wijze heeft PMT toegevoegde waarde, als vaktherapie, voor dove cliënten met persoonlijkheidsproblematieken, naast verbale therapie?
5
Met deze centrale vraag kom ik tot aantal deelvragen:
 Wat is de doelgroep binnen PsyDoN en hoe ontwikkelt de doelgroep zich op sociaal emotioneel niveau?
 Wat is een passend theoretisch kader voor het verklaren van de ontwikkeling van persoonlijkheidsproblematieken bij de cliënten?
 Waarom is PMT effectief naast de al bestaande therapieën binnen PsyDoN?
 Wat zijn de aandachtspunten bij psychomotorische therapie om tot een bruikbare behandelingsvorm te komen voor dove mensen met persoonlijkheidsproblematieken?
De opbouw van de scriptie
Ik wil dit onderzoek doen op basis van literatuurstudie, mijn ervaringen tijdens de opleiding en mijn ervaringen binnen PsyDoN.
Sinds 2001 werk ik met de ProbleemOplos groep. In de ProbleemOplos groep zitten 5 tot 7 groepsleden. Van 2001 tot 2008 heb ik als maatschappelijk werker met deze groep gewerkt, samen met een psycholoog. In 2009 werd ervoor gekozen om PMT aan de groep aan te bieden. Een ervaringsgerichte toevoeging aan het verbale karakter. In het eerste uur bieden wij verbale therapie en in het tweede uur PMT.
De ProbleemOplos groep wordt in de scriptie als leidraad gebruikt om verbale therapie met non-verbale therapie te vergelijken. Een kwalitatief onderzoek door middel van observaties, overleg met collega's en onderbouwd met literatuur.
Waar ik in de scriptie cliënten schrijf, bedoel ik dove mensen met persoonlijkheidproblematiek die zich bij PsyDoN aanmelden.
Hoofdstukindeling
 In het eerste hoofdstuk gaat het in het algemeen over doof zijn, de dovenwereld en over PsyDoN en instroom van de aanmeldingen.
 In het tweede hoofdstuk beschrijf ik de verbale en de non verbale therapie binnen PsyDoN.
 In het derde hoofdstuk zal ik het theoretische kader over de persoonlijkheidsproblematieken bij dove mensen beschrijven; hoe de sociaal-emotionele ontwikkeling verloopt en de ontwikkeling van persoonlijkheidsproblematieken bij dove cliënten.
 In het vierde hoofdstuk wil ik uitzoeken wat de aandachtpunten voor PMT bij dove cliënten zijn om tot een bruikbare psychomotorische therapie te komen.
 In het vijfde hoofdstuk werk ik de resultaten en effecten uit bij verbale- en non-verbale therapie binnen de POG.
 In het zesde hoofdstuk staat de conclusie.