Samenvatting

Gelijkheid speelt al jaren een grote rol binnen de Nederlandse maatschappij. Zo willen we meer gelijke kansen wanneer het gaat om ras, kleur, achtergrond, geaardheid, enzovoort. Maar ook in het onderwijs speelt kansengelijkheid een grote rol. Dit onderzoek richt zich op de toegankelijkheid van selectieve programma’s in het hbo.
Eén van deze selectieve programma’s is een honoursprogramma: een programma voor excellente leerlingen waardoor ze zich verder kunnen ontwikkelen. Toch zijn er aanwijzingen dat eerstegeneratiestudenten wellicht minder snel voor een honoursprogramma kiezen dan de reguliere student. Een student is een eerstegeneratiestudent wanneer beide ouders niet hebben gestudeerd aan het hoger beroepsonderwijs of de universiteit. Deze studenten kunnen hun beeld van het studeren niet creëren aan de hand van de ervaringen van de ouders. Hierdoor kan het studeren compleet nieuw zijn voor deze studenten.
Wanneer er vanuit psychologisch oogpunt gekeken wordt naar de verwachte barrières die zouden kunnen optreden bij het wel of niet kiezen voor een honoursprogramma, dan laat de literatuurstudie zien dat verschillende psychologische factoren een rol zouden kunnen spelen bij deze overweging. Zo deed de Landelijke Studenten Vakbond een onderzoek onder studenten dat aantoont dat er aanwijzingen zijn dat perfectionisme, faalangst, angst, depressieve gevoelens, stress, concentratie en algemene demotivatie factoren zijn die voorkomen onder studenten (Landelijke Studenten Vakbond, 2013). Om meer inzichten te verkrijgen in de psychologische factoren die een barrière vormen wanneer het gaat om het kiezen van een honoursprogramma onder eerstegeneratiestudenten is dit onderzoek opgesteld.
Dit onderzoek is uitgevoerd voor het Lectoraat Talent Development in Higher Education and Society aan de Hanzehogeschool te Groningen. De onderzoeksvraag luidt:
"Welke (sociaal) psychologische factoren zijn volgens eerstegeneratiestudenten van invloed op hun keuze om wel of geen honoursprogramma te volgen, en wat zou het Lectoraat Talent Development in Higher Education and Society er volgens eerstegeneratiestudenten aan kunnen doen om de drempel tot het volgen van een honoursprogramma te kunnen verlagen?’’
Om deze onderzoeksvraag te beantwoorden zijn er zes interviews afgenomen met eerstegeneratiestudenten. Deze eerstegeneratiestudenten hebben hun verhaal gedeeld waarin de gedachten, gevoelens, gedragingen en barrières die zij ervaarden tijdens de bachelor naar voren zijn gekomen. Deze respondenten studeren aan verschillende opleidingen aan de Hanzehogeschool te Groningen. De data is verwerkt op kwalitatieve basis met behulp van Atlas TI.
Uit de resultaten van dit onderzoek zou geconcludeerd kunnen worden dat er psychologische factoren zijn zoals faalangst, perfectionisme en self-efficacy die van invloed zijn op de keuze om wel of niet een honoursprogramma te gaan volgen. Ook lijken er andere factoren te zijn die hierop invloed hebben, zoals een te kort aan informatie over het studeren zelf en aan het (her)kennen van leerstrategieën.
Wel moeten deze resultaten met voorzichtigheid geïnterpreteerd worden in verband met de kleine groep respondenten. Daarnaast zou er nog gekeken kunnen worden naar de verschillen tussen de eerstegeneratiestudent en de reguliere student. In dit onderzoek komt namelijk niet duidelijk naar voren of de gevonden barrières vanuit psychologische factoren specifiek voor de eerstegeneratiestudent gelden.

Afstudeerproduct in opdracht van het lectoraat Talent Development in Higher Education and Society