Samenvatting

Dit ontwerponderzoek richt zich op de volgende onderzoeksvraag: Hoe kan op een vrije school passend bij de reeds gehanteerde instrumenten, observaties en vragenlijst, een ontwikkelingsvoorsprong bij kleuters worden gesignaleerd, gebaseerd op antroposofische én actuele wetenschappelijke inzichten? Het signaleren van een ontwikkelingsvoorsprong bij kleuters is belangrijk. Als de verschillende signalen niet goed in kaart worden gebracht zijn er risico’s op onder andere onderpresteren, fysieke- en psychische klachten (Althuizen, De Boer, & Kordelaar 2015; Van Gerven, 2011a; Porter,1999; Wind & Feenstra, 2003). Binnen de onderzoeksschool was er onzekerheid of deze kleuters met de huidige instrumenten wel voldoende tijdig gesignaleerd werden. De kleuterleidsters zijn opgeleid vanuit de antroposofische visie waarin bij kleuters ‘spelen’ als belangrijkste middel wordt gezien. Aandacht voor het denken wordt als risicovol gezien (Schad,1973; De Kiefte, Verhage, & Zwart, 2003). In dit ontwerponderzoek zijn verschillende onderzoeksmethoden gebruikt. Om vanuit triangulatie de twee reeds gehanteerde instrumenten, observaties en vragenlijst horend bij het biografiegesprek, te onderzoeken en aan te passen, vanuit theorie en praktijk. Met betrekking tot observaties heeft het onderzoek zich gericht op het vergroten van kennis vanuit antroposofische en actueel wetenschappelijke inzichten. Middels sollicitatie-interviews hebben de kleuterleidsters, aan het eind van het onderzoek, aangetoond dat kennis en bewustzijn over een ontwikkelingsvoorsprong is toegenomen. Deze ontwikkeling had gedurende het onderzoek tot gevolg dat de kleuterleidsters bewuster gingen aansluiten bij kleuters met een ontwikkelingsvoorsprong. Dit door het inzetten van andere en aanvullende instructies, materialen en spelletjes. De vragenlijst horend bij het biografiegesprek is met medewerking van kleuterleidsters en ouders dusdanig aangepast en verbeterd dat in het biografiegesprek, meer dan voorheen, bewust aandacht gegeven wordt aan een mogelijke ontwikkelingsvoorsprong. Een aanvullende vragenlijst, die in gebruik is genomen, wordt door ouders ingevuld bij het vermoeden van een ontwikkelingsvoorsprong. Ouders en de kleuterleidsters bespreken de gegevens uit deze lijst. Middels vervolgonderzoek kunnen de observaties verder verbeterd worden door bijvoorbeeld intervisiesessies. Een onderzoek naar de aanschaf van passend materiaal zou belangrijk kunnen zijn om aan te sluiten op de zone van de naaste ontwikkeling van kleuters met een ontwikkelingsvoorsprong (Vygotsky,1978). Aansluiting hierop is belangrijk om voldoende uitdaging te creëren zodat alle kleuters aan leren toekomen.