Samenvatting

Binnen de fysiotherapie, in de eerste lijn gezondheidszorg, is er vaak een gebrek aan kennis over diagnostische criteria en diagnostische testen op grond waarvan de diagnose cervicale hoofdpijn gesteld kan worden bij volwassenen. De onderzoeksgroep heeft door middel van een systematisch literatuuronderzoek een overzicht gegeven over cervicale hoofdpijn, waarbij de volgende vraagstelling als leidraad heeft gediend:
Welke diagnostische criteria c.q. diagnostische testen bestaan er om cervicale hoofdpijn te diagnosticeren?

Door middel van de databases doconline, medline, cinahl en pubmed is er literatuur gevonden. Belangrijke keywords die gebruikt zijn betreffen: "headache", "physiotherapy", "cervicogenic headache", "diagnostic", cervicogene hoofdpijn en cervicale hoofdpijn.

De definitie, de kenmerken, het ontstaan, de incidentie, de prevalentie en de differentiaaldiagnoses van cervicale hoofdpijn worden in dit verslag beschreven. Uit deze resultaten is gebleken dat er géén consensus bestaat tussen de verschillende onderzoekers. Definitie, kenmerken en ontstaan kunnen niet eenduidig geformuleerd worden en er bestaat een overlap met differentiaaldiagnoses als hemicrania continua, gewone migraine, clusterhoofdpijn en "tension headache". Een gevolg hiervan is dat cervicale hoofdpijn vaak moeilijk te differentiëren is. Waarden van incidentie en prevalentie moeten nog vastgesteld worden.

In de literatuur worden verschillende criteria gebruikt om cervicale hoofdpijn te diagnosticeren: De diagnostische criteria van Sjaastad et al. (1998), de IHS-criteria (1988) en de omschrijving van het IASP (1994). Ook bestaan er een aantal testen voor cervicale hoofdpijn, namelijk: de vragenlijst van Watson, de "skin roll" test, het "lichamelijk onderzoek" volgens Jull et al. (1999) en van Suijlekom et al. (2000), de "pressure-pain threshold" meting, de diagnostische blokkade, het röntgenologisch onderzoek en het manueel passief segmentaal onderzoek.
De diagnostische criteria, de vragenlijst c.q. anamnese, de "skin roll" test en het "lichamelijk onderzoek" zijn mogelijk door een basisfysiotherapeut uit te voeren. Een gespecialiseerde fysiotherapeut kan dezelfde criteria en testen hanteren als een basisfysiotherapeut en indien gespecialiseerd als manueeltherapeut ook het manueel passief segmentaal onderzoek. De overige testen kunnen alleen door een specialist uitgevoerd worden.

Alle testen die beschreven worden kunnen op zich, geen cervicale hoofdpijn diagnosticeren.
Deze testen kunnen in combinatie met een vragenlijst c.q. anamnese en diagnostische criteria mogelijk wel zorgen voor een diagnosestelling.

Dit literatuuronderzoek kan opzichzelf dienen als handreiking om meer inzicht te krijgen in cervicale hoofdpijn, de diagnostische criteria en de diagnostische testen.

Summary
In the Physiotherapy sector, within the primary health care scheme, there is often a lack of knowledge covering diagnostic criteria and the testing for cervical headaches in the adult population. After systematically examining literature, the research group has produced a research about cervical headaches. The following question served as a guideline throughout the project.
Which diagnostic criteria or tests are available in order to be able to diagnose cervical headaches?

Literature was uncovered by means of using various databases namely, doconline, medline, cinahl and pubmed. Here, important key words such as headache, physiotherapy, cervicogenic headache, diagnostic, "cervicogene hoofdpijn" and "cervicale hoofdpijn" were used.

The definition, characteristics, origin, incidence, prevalence and the different types of diagnoses surrounding cervical headache have been described in this report. This report shows that there is no consensus between the various researchers. The definition, characteristics, and origin cannot be clearly defined resulting in an overlap, with the emergence of such diagnoses as hemicrania continua, common migraine, cluster headaches and "tension headaches". One of the outcomes here is that cervical headaches are often difficult to differentiate between. Standard criteria in respect of incidence and prevalence must still be laid down.

The literature gives different diagnostic criteria in order to be able to diagnose cervical headache: The diagnostic criteria of Sjaastad et al. (1998), IHS criteria (1988) and the IASP (1994) description. There are also diagnostic tests for cervical headache: The Watson questionnaire, the "skin roll" test, "physical examination" by Jull et al. (1999) and van Suijlekom et al. (2000), "pressure-pain threshold" measurement, diagnostic anesthetic blockades, radiological examination and passive accessory intervertebral mobility examination.
A basic physiotherapist could be able to perform the "skin roll" test, the "physical examination" and asks the patient to fill in a questionnaire. A specialized physiotherapist is able to do the same tests and if he/she is specialized in manual therapy he/she could be able to perform the passive accessory intervertebral mobility examination. A specialist is required for the remaining tests.

All described tests can't diagnose cervical headache by themselves, but in combination with the questionnaire and the diagnostic criteria these tests may be able to diagnose.

This review can of help physiotherapist to receive insight in cervical headache, the diagnostic criteria and the diagnostic tests.