Samenvatting

Voorleessoftware wordt op basisscholen steeds vaker gebruikt om dyslectische leerlingen te compenseren. Een van deze softwarepakketten is Kurzweil 3000. Onderzocht is of het leren omgaan met de markeer- en samenvattingfunctie van dit programma bijdraagt aan toename van metacognitie op gebied van begrijpend en studerend lezen bij dyslectische leerlingen en of dit tot gevolg heeft dat bij hen gevoel van competentie toeneemt en er meer autonomie ervaren wordt. De motivatietheorie van Ryan en Deci (2000) geeft aan dat leerlingen gemotiveerd worden om te leren als zij zich daarbij voldoende competent en autonoom voelen. Ontwikkeling van metacognitie speelt hierbij een grote rol. Dyslectische leerlingen leren op dezelfde manieren als anderen. Zij hebben hier echter extra ondersteuning bij nodig. Voorleessoftware ondersteunt het lezen, de leerkracht is nodig hen te leren leren. Bij begrijpend lezen kan hij of zij door middel van modelen voordenken hoe een tekst bestudeerd kan worden en hoe de studeerfuncties van Kurzweil 3000 daarbij ingezet kunnen worden. Het dyslexiebehandelingsprotocol als cyclisch model van Ruijssenaars (2011) maakt het leerproces inzichtelijk en controleerbaar. In zes weken tijd leren de dyslectische leerlingen de markeer- en samenvattingfunctie van Kurzweil 3000 te gebruiken bij het bestuderen van teksten. De leerkracht modelt hierbij aanvankelijk het lezen, de leerlingen nemen dit gedurende het proces over. Door middel van een online- en offlinemeting kijk ik of er sprake is van toename van metacognitieve vaardigheden. De SchoolVragenLijst gebruik ik om te kijken of de motivatie van de leerlingen in algemene zin is toegenomen. Daaruit kan ik afleiden of ook sprake is van een groter gevoel van competentie en autonomie. Om groei van deze twee aspecten te meten op gebied van begrijpend en studerend lezen is een eigen vragenlijst gebruikt. Hoewel de uitkomsten van de SVL geen aanleiding geven te veronderstellen dat de motivatie van de leerlingen is toegenomen, kan samengevat toch gesteld worden dat het instrument Kurzweil 3000 een positieve invloed heeft op gevoel van autonomie en competentie. Op gebied van studerend lezen speelt het gebruik kunnen maken van de markeer- en samenvattingfunctie ook een rol. De functies ondersteunen mogelijk het ontwikkelen van metacognitieve vaardigheden. De leerkracht is de verbindende schakel, die kan overzien waar en hoe het programma ingezet kan worden. Bij studerend lezen is hij degene die mogelijke strategieën voordenkt, ook in combinatie met Kurzweil 3000