Samenvatting

Wij hebben de fantastische kans gekregen om 3 maanden lang onderzoek te doen in Zuid Afrika. Het
onderzoek is tot stand gekomen door een vraag van Sylvia Roozen, ontwikkelingspsychologe en
projectleidster van Project ADEMT (Alcohol Disorder Executive function Music Therapy). Dit project
richt zich in Zuid Afrika op het inzetten van muziek als interventie bij kinderen met FAS (fetal alcohol
syndrome). FAS is een algemene term voor een reeks aan geboortedefecten en
hersenenbeschadigingen veroorzaakt door prenataal alcoholgebruik. Kinderen met FAS hebben drie
duidelijke kenmerken: vertraagde groei, gezichtsafwijkingen en een neuronale afwijking. Symptomen
die zich uiten in gedrag zijn hyperactiviteit, slechte controle over impulsen en slecht sociaal
functioneren. De kinderen hebben een slecht besef van goed en kwaad, ze leren niet uit ervaringen en
hebben een slecht begrip van oorzaak en gevolg.
Sylvia’s vraag naar ons toe was gericht op het onderzoeken van de mogelijkheden voor
muziektherapie bij deze doelgroep. Er is nog geen enkel onderzoek gedaan naar de combinatie
muziek en FAS. Sylvia heeft ons geïntroduceerd aan The Pebbles Project, een organisatie die zich
inzet voor kinderen waarvan de ontwikkeling wordt verstoord door alcoholmisbruik en de gevolgen van
prenataal alcoholgebruik. Deze organisatie is werkzaam op 17 verschillende wijnboerderijen in de
omgeving van Stellenbosch. Op deze wijnboerderijen bevinden zich crèches voor de kinderen van de
arbeiders. Organisatie Pebbles was nog helemaal niet bekend met muziektherapie, maar wilde muziek
in hun programma verwerken. Pebbles’ vraag naar ons toe was gericht op het achterlaten van
concrete muzikale handvatten, iets wat zij konden inzetten wanneer wij weer weg waren. Zo ontstond
onze onderzoeksvraag: Hoe kan muziektherapie geïmplementeerd worden in het bestaande
leerprogramma van Pebbles?
Middels actiegericht onderzoek zijn we aan de slag gegaan bij 3 crèches. We kunnen ons handelen
in 3 fases indelen: Experimenteerfase, ontwikkelfase en fase van overdragen. In de
experimenteerfase hebben we met de kinderen van deze creches vele muzikale activiteiten
uitgeprobeerd. Hier hebben we vaak vertrouwd op onze intuïtie. Door vooral gebruik te maken van
video-opnames en hierop te evalueren zijn we tot 3 kerngebieden gekomen waar we met de kinderen
aan konden werken, namelijk Cognitie, Interactie en Zelfbeeld. Tijdens de ontwikkelfase en het begin
van de fase van overdragen hebben we voor deze 3 kerngebieden 20 activiteiten ontwikkeld die we
hebben samengezet in een Draaiboek. Ook hebben we een CD opgenomen met luistervoorbeelden
van liedjes. Belangrijk was dat we het draaiboek aanpasten op het lage niveau van de leerkrachten,
het moest door hun uitvoerbaar zijn Een manier om de overdraagbaarheid te optimaliseren was het
geven van een training waar alle leerkrachten bij aanwezig waren. Dit was tevens onze laatste actie.
Het draaiboek is op dit moment een vast onderdeel in het leerprogramma van Pebbles. We kunnen
concluderen dat muziektherapie middels een gestructureerd en laagdrempelig draaiboek op dit
moment geïmplementeerd is binnen het leerprogramma van The Pebbles Project.