Samenvatting

Bij traumapatiënten is vaak sprake van een laag lichaamsbewustzijn. Lichaamsbewustzijn draagt bij
aan het reguleren van lichamelijke spanningen en het omgaan met emoties. Daarom is het wenselijk
en logisch om in de behandeling van trauma het lichaamsbewustzijn te bevorderen. Door middel van
verschillende spiegelmodellen is onderzocht hoe het lichaamsbewustzijn bij traumapatiënten kan worden
bevorderd. Enerzijds was er vanuit de praktijk een behoefte aan het in kaart brengen van de verschillende
spiegelmodellen en aan een hulpmiddel om patiënten meer met het lichaam in contact te laten komen.
Anderzijds was er een nieuwsgierigheid naar het hoe van spiegelen bij trauma door de afstuderende student.
Er was gekozen voor een actiegericht onderzoek. Het verbreden van het methodisch handelen van
de dans- en bewegingstherapeut in opleiding stond centraal. De vraagstelling luidde: hoe kunnen
verschillende danstherapeutische spiegelmodellen in de traumabehandeling worden ingezet om het
lichaamsbewustzijn te bevorderen? De subvragen luidden: welke verschillende spiegelmodellen zijn
er voor de dans- en bewegingstherapeut te onderscheiden? En welke spiegelenmodellen kunnen in
mindere of meerdere mate bijdragen aan het bevorderen van het lichaamsbewustzijn? Dit onderzoek
had tot gevolg dat er verschillende spiegelmodellen in kaart zijn gebracht.
Door middel van kwantitatieve en kwalitatieve maten is de vraagstelling beantwoord. Bij drie
traumapatiënten zijn verschillende spiegelmodellen onderzocht en ontwikkeld tot spiegelmodellen met
bijbehorende therapeutische houding en interventies die het in contact komen met het lichaam kunnen
faciliteren. Er bleken raakvlakken met de Mindfulness methode te zijn.
De resultaten van het onderzoek geven meer zicht op hoe spiegelen kan worden ingezet om het
lichaamsbewustzijn te bevorderen. Uit de resultaten van de meetinstrumenten SBC, SAQ en de VAS
bleek dat spiegelen gedurende een periode van twee maanden het gemiddelde lichaamsbewustzijn
van drie patiënten bevorderd. Om definitieve conclusies te trekken is grootschaliger onderzoek nodig.
Bovendien valt theoretisch te stellen dat lichaamsgericht werken op zichzelf al een positief effect kan
hebben op de bevordering van lichaamsbewustzijn.
De subvraag welke spiegelmodellen zijn er voor de dans- en bewegingstherapeut te onderscheiden? is
beantwoord, omdat er in recente literatuur spiegelmodellen zijn gevonden en deze zijn in de ontwikkelfase
van dit onderzoek in kaart gebracht. Voor dans- en bewegingstherapeuten en andere lichaamsgerichte
therapeuten wordt hierdoor duidelijker welke spiegelmodellen te onderscheiden zijn.
De subvraag welke spiegelmodellen kunnen in mindere of meerdere mate bijdragen aan het vergroten
van het lichaamsbewustzijn? kan in zekere mate beantwoord worden. Uit de resultaten van de VAS
blijkt dat het per patiënt verschilt welk spiegelmodel bijdraagt aan het contact maken met het eigen
lichaam. Grootschaliger onderzoek zal moeten aantonen welke spiegelmodellen gemiddeld in mindere
of meerdere mate het lichaamsbewustzijn bevorderen.
Dit onderzoek kan als het ware worden gezien als een kleinschalig vooronderzoek waar op kan worden
ingehaakt door andere studenten en waarmee verder grootschaliger vervolgonderzoek kan worden
gestart.