Samenvatting

Deze scriptie is tot stand gekomen door het onderzoek dat ik heb verricht in het kader van de afstudeerfase. De aanleiding van dit onderzoek is gebaseerd op de praktijkervaringen die ik heb opgedaan tijdens de stage in het derde opleidingsjaar. Deze stage heeft plaatsgevonden binnen de dagbehandeling van Dichterbij Specialistische Zorg Stevig te Sittard. De dagbehandeling biedt behandeling voor Sterk Gedragsgestoord Licht Verstandelijk Gehandicapte cliënten, afgekort de SGLVG doelgroep. Deze doelgroep ligt op het snijvlak van de verstandelijke gehandicaptenzorg, de geestelijke gezondheidszorg en de forensische psychiatrie. Dit snijvlak wordt de specialistische zorg genoemd, waarin complexe factoren elkaar ontmoeten. Het hoofddoel van de deeltijdbehandeling ligt op het vinden van een balans tussen de mogelijkheden en de beperkingen van de cliënt en de acceptatie hiervan (Borg, de, 2008).
Tijdens mij stage merkte ik op dat deze doelgroep heel moeilijk te diagnosticeren is.
Bij aanvang van de afstudeerfase, heb ik een korte literatuurstudie gedaan naar de diagnostiek bij deze doelgroep. Hierdoor kon ik mijn ervaring onderbouwen. Ook uit de literatuur bleek dat het moeilijk deze mensen te diagnosticeren. En niemand wist een goede oplossing voor dit probleem. Naar aanleiding van de ervaringen die ik op mocht doen bij het zelfstandig vorm geven en uitvoeren van een observatieperiode heb ervaren welke mogelijkheden de beeldend observatie voor deze doelgroep kan leveren.
Mijn persoonlijke behoefte was meer te weten te komen over het fenomeen dat beeldend therapeutisch observatie uiteenlopende informatie levert die bijdragen aan de aanvullende diagnostiek bij een SGLVG cliënt. Deze behoefte komt nauw overeen met de behoefte vanuit de praktijk nader onderzoek te verrichten naar beeldend therapeutisch observatie en diagnostiek.
Ik stelde mij bij dit onderzoek de vraag: “Welke aspecten van de beeldende therapie dragen bij aan de observatie en diagnostiek van het psychisch functioneren van een sterk gedragsgestoorde licht verstandelijk gehandicapte cliënt binnen Dichterbij Specialistische Zorg Stevig?”
Om op deze vraag een antwoord te vinden heb ik gekozen voor een kwalitatief onderzoek waarbij ik een casestudy heb uitgevoerd. Ik heb mijn methodisch handelen in kaart gebracht door het analyseren van één casus waarmee ik tijdens mijn stagejaar heb gewerkt. Dit onderzoek heb ik verder uitgebouwd door een expert binnen de beeldende therapie met SGLVG cliënten te interviewen. Deze onderzoeksresultaten heb ik vervolgens onderbouwd met de al reeds verworven literatuurstudie en een bijkomende gerichte literatuurstudie. Op deze manier heb ik de kennis over het beschreven fenomeen kunnen vergroten. Tijdens de analyse van de data heb ik gebruik gemaakt van de coderingsprincipes uit de grounded theory. Dit stelde me in staat om het fenomeen uiteen te rafelen.
Ik ontdekte dat de methodische inzet van het medium door de therapeut bijdrage levert aan de observatie. Hierbij zijn vooral de mediumactiviteit en de observatie bevorderende elementen van cruciaal belang. De gegevens uit de observatie leveren vervolgens bijdrage aan de diagnostiek. Dit is een proces wat stap voor stap verloop. Iedere sessie worden gegevens verzameld, getoetst en bijgesteld. Op die manier komt de therapeut tot bevindingen over het denken het voelen en het handelen van de cliënt. Aan de hand van deze aspecten die tijden de observatie steeds concreter zijn geworden kan uiteindelijn de aanvullende diagnose gesteld worden. Samengevat betekend dat het observatieproces in het beeldend medium het diagnostisch middels is.
Op basis van deze onderzoeksresultaten heb ik een nieuw werkmodel opgesteld waarbinnen de gevonden kerncategorieën een rol spelen.
Concluderend kan ik stellen dat ik door middel van dit onderzoek ontdekt heb hoe ik het beeldend medium doelgericht in kan zetten bij de SGLVG doelgroep om zo een bijdrage te leveren aan de observatie en de aanvullende diagnostiek