Samenvatting

Dit onderzoek richt zich op het samenwerkend leren en dan specifiek in de vorm van het werken in groepen. Er wordt nagegaan of er een effect is op de motivatie van de leerlingen die de lesstof gaan verwerken en verwerven door middel van het samenwerken in groepen.

Uit vele onderzoeken o.a. Johnson, Johnson & Smith (1991); meta-analyses van Robert Slavin (1995), Stevens & Slavin (1995); en Gillies (2003) is gebleken dat er inderdaad een positief effect op de motivatie is wanneer er gewerkt wordt in groepen. Tijdens het weken in groepen moet er wel sprake zijn van:
- Vooraf gestelde groepsdoelen
- Individuele verantwoordelijkheid.
Over negatieve effecten van het werken in groepen is veel minder bekend (Hertz-Lazaworitz, Kirkus & Miller, 1992).

De docent heeft bij het samenwerken in groepen de rol van “the guide on the side” en niet de rol van “the sage on the stage” (Krol, 2005; Johnson et al., 1991). In deze rol treedt de docent op als stimulator, motivator en/of coach.

Dit onderzoek maakt gebruik van de volgende instrumenten om de effecten op de motivatie te meten:
- Observatie motivatielijst ARCS (Keller, 1990)
- Korte interviews
- Belevingsschaal wiskunde (Martinot, Kuhlemeier & Feenstra, 1998).
- Gemiddeld cijfer voor beide werkvormen
Bij de observaties en interviews is rekening gehouden met een representatieve afspiegeling van de klas. In beide gevallen zijn zes leerlingen (niet per definitie dezelfde leerlingen per meting) betrokken bij deze metingen, twee sterke, twee gemiddelde en twee zwakke leerlingen.

Uit dit onderzoek blijkt dat er wel degelijk een positief effect is op de motivatie van de leerlingen wanner zij samenwerken in groepen, op voorwaarde dat er sprake moet zijn van een goede groepssfeer en dat de onderlinge verschillen in niveau van de groepsleden overbrugbaar moet zijn Uit de ARCS blijkt dat deze voornamelijk liggen op de gebieden van Attention, Confidence en in mindere mate Satisfaction.

Voor de belevingsschaal wiskunde geldt dat vooral de categorieën inzet voor het van wiskunde en het plezier in het vak wiskunde zijn toegenomen. Ook het gemiddelde cijfer laat zien dat een les samenwerken in groepen beter gewaardeerd wordt dan een les met klassikale instructie.
Uit de ARCS en interviews blijkt dat vooral de zwakke leerlingen en in mindere mate ook de gemiddelde leerlingen profiteren van het samenwerken in groepen. Voor de sterke leerlingen geldt dit niet, zij hadden het gevoel te worden tegenhouden in hun tempo van werken.

In dit onderzoek wordt niet duidelijk is of dit effect sec te danken is aan het samenwerken of juist aan de afwisseling tussen de werkvormen samenwerken en de klassikale instructie.
Ook bewezen is dat samenwerkend leren een positief effect heeft op de beleving van het vak zoals
Stevens & Slavin (1995) en Roeders (1995) als eerder hebben gesteld Door het gebruik van samenwerkend leren ontwikkelen de leerlingen een positievere houding ten aanzien van het vak.
Tijdens de onderzoeksperiode is gebleken dat samenwerken iets is wat geleerd moet worden. Aanvankelijk waren de leerlingen enthousiast gaandeweg verdween dit enthousiasme later door goed gebruik te maken van de vooraarden van Stevens en Slavin en het blijven wijzen op hoe samenwerken in de praktijk gaat werd het samenwerken steeds beter beheerst en gewaardeerd.
Lou, Abrami & Spence, (2000) stelden: “Doordat leerlingen vaker in groepen werken verloopt het samenwerken effectiever”. Ook deze veronderstelling is bewezen.

De stelling dat belonen een positief effect heeft op het samenwerken en daarmee op de motivatie (Slavin, 1996; Förrer, Jansen en Kenter, 2004) is ook bewezen me behulp van dit onderzoek.

Als kritische noot moet wel toegevoegd worden dat dit slechts een kleinschalig niet zuiver gerandomiseerd onderzoek betreft. Daarbij heeft maar één docent deze lessen uitgevoerd en bestaat de kans op sociaal wenselijke antwoorden van de leerlingen tijdens de interviews en bij het invullen van de belevingsschaal wiskunde.