Samenvatting

Voor u ligt het onderzoeksrapport 'De wijsheid van het spellingonderwijs'. Het onderzoek is gericht op de leerkrachtcompetenties betreffende het spellingonderwijs. Uit de praktijk blijkt dat De Súdwester handelingsverlegen ervaart op dit gebied. De vraag die hier centraal staat: Wat heeft een kind met specifieke instructiebehoeften qua instructie en leerkrachtcompetenties nodig om voldoende resultaten te behalen binnen het spellingonderwijs?
Het spellingonderwijs wordt onder de loep genomen door de ogen van de leerkrachten op twee SBO scholen, De Súdwester en Het Kompas, waarbij de literatuur een grote rol speelt. Naast de leerling-kenmerken hebben de leerkrachtcompetenties een grote invloed op de resultaten binnen het spellingonderwijs.
De attitude, kennis en vaardigheden zijn de leerkrachtcompetenties waar het in dit onderzoek om draait. Hoe belangrijk achten de leerkrachten het spellingonderwijs en welke kennis en vaardigheden worden hierbij toegepast? Welke invloed heeft dit op de uiteindelijke resultaten van de leerlingen?
De leerkrachten van de bovenbouw hebben een vragenlijst ingevuld met dezelfde vragen. Deze zijn vergeleken; hieruit kunnen we concluderen dat er overeenkomsten zijn, maar zeker ook verschillen binnen de leerkrachtcompetenties op beide scholen. Echter is het onderzochte een kleine populatie van de doelgroep. Dit heeft invloed op de conclusies, meer onderzoek is gewenst waarbij de betrouwbaarheid van de conclusies worden vergroot.
Het gelijktijdig aanbieden van het lees- en spellingonderwijs is niet een gewoonte binnen het taalonderwijs. Uit de literatuur blijkt, geschreven door verschillende auteurs, dat het gelijktijdig aanbieden van het lees- en spellingonderwijs wel degelijk een positieve invloed heeft op de spellingontwikkeling, in de aanbeveling wordt dit verder toegelicht in het laatste hoofdstuk van dit onderzoeksrapport. Deze uitkomst is des te interessanter omdat uit het onderzoek geconcludeerd kan worden dat de attitude van de leerkrachten betreft deze uitspraak niet op één lijn zit. Er ontstaat een discussie tussen de praktijk en de literatuur.
De leerkracht heeft een prominente positie en vervuld een belangrijke rol in de manier waarop het spellingonderwijs wordt aangeboden. Dit betekent dat de attitude van de leerkrachten ten aanzien van het spellingonderwijs in samenspraak met het team op één lijn moet zijn. Deze eenduidige lijn werkt door op de interactie met de leerlingen, uiteindelijk beïnvloed dit de spellingresultaten.
Leerlingen met specifieke instructiebehoeften zijn gebaat bij structuur en duidelijkheid binnen de spellinginstructie. Vanuit de literatuur blijkt dat het directe instructiemodel een veelvuldig gehanteerd model is binnen het lees- en spellingonderwijs. De leerinhouden en leerstrategieën worden stap voor stap doorlopen. In de praktijk zien we hier echter een tweestrijd. Wat is de beweegreden dat de ene school het directe instructiemodel schoolbreed inzet en voor 100% als een sterkte beschouwd, tegenover de andere school die veel zwaktes ervaart bij het hanteren van het directe instructiemodel. Echter is hier te stellen dat de laatst genoemde school niet structureel het directe instructiemodel hanteert, een discussie is ontstaan. Betreffende het werken in niveaugroepen komt tevens een discussie op gang. Hierin geldt hetzelfde. De ene school beschouwt het als een sterkte en hanteert het werken in niveaugroepen schoolbreed, terwijl de andere school veel zwaktes ervaart. Hier kan tevens weer gesteld worden dat de laatst genoemde school niet structureel het werken in niveaugroepen tijdens de spellinginstructie hanteert. Beide scholen leveren kwalitatief goed onderwijs, toch verschillen zij sterk; voornamelijk betreffende de attitude, kennis en vaardigheden.