Samenvatting

Een goede begrijpende lezer krijgt voor, tijdens en na het lezen van een tekst allerlei gedachten. Hij voert een soort innerlijk gesprek met de tekst. Tijdens het lezen is hij zich zelf als het ware aan het voorlezen. Hij denkt ook na over zijn eigen gedachten en stelt zichzelf vragen. Het begrijpend lezen houdt meer in dan alleen het beantwoorden van vragen bij een tekst.
In de huidige maatschappij moeten kinderen leren kennis en betekenis te halen uit teksten. Ze moeten na leren denken over inhouden. En ze moeten samenhangen leren zien tussen zichzelf, de wereld om zich heen en de mediale, digitale en/of visuele informatie uit diverse bronnen.
Het belang van het goed kunnen begrijpen van teksten wordt steeds groter. Het niveau bepaalt aan het einde van de basisschool voor een belangrijk deel de keuze en het succes in het voortgezet onderwijs en daarmee het later maatschappelijk functioneren.
Uit onderzoek blijkt dat een groot aantal leerlingen in het basisonderwijs moeite heeft met het begrijpen van teksten. Veel leerlingen hebben ook weinig plezier in de begrijpend leeslessen.
Het doel in dit onderzoek was het in kaart brengen van de factoren die een rol spelen bij het begrijpend lezen op onze school.
Uit dit onderzoek blijkt dat een aantal factoren een rol spelen. De belangrijkste is de taalachterstand bij een grote groep leerlingen. Het uitbreiden van de woordenschat en kennis van de wereld door expliciete instructie zal de kinderen meer begrip geven bij het lezen van teksten.
Vervolgens is er onderzocht welk effect systeemdenkactiviteiten hebben op de leesmotivatie en de betrokkenheid van de leerlingen van groep 5-8.
Tijdens dit onderzoek werd gebruik gemaakt van de hulpmiddelen bij systeemdenken.
Het systeemdenken kijkt op een speciale manier naar de werkelijkheid. Systeemdenken is gericht op het zien van onderlinge betrekkingen in plaats van losstaande feiten. Het zien van patronen in verandering in plaats van momentopnamen. Het totaalbeeld wordt gezien, niet alleen details. Zoals een camera afwisselend kan in- en uitzoomen.
Uit dit onderzoek blijkt dat de systeemhulpmiddelen een positief effect hebben op de betrokkenheid tijdens de vier lessen. Het effect op langere termijn is onduidelijk. Wel bleek dat de leerlingen en de leerkrachten meer plezier hadden in de lessen van Tekst Verwerken. Daarnaast werden een aantal positieve effecten van de systeemdenkhulpmiddelen op het leesbegrip en het omgaan met teksten door de leerkrachten gesignaleerd.
In het dagelijks leven worden kinderen omgeven door een steeds groeiend aanbod van mediale en digitale beelden. Maar alle digitale media ten spijt; de belangrijkste factor die de kwaliteit van elke les bepaalt blijft…..de leerkracht voor de klas.