Samenvatting

Op steeds meer plaatsen in Nederland ontstaan internationale en interculturele geloofsgemeen-schappen. Traditionele gereformeerde kerken stichten nieuwe gemeenten. Hiermee trachten ze mensen met een verschillende culturele achtergrond, vaak woonachtig in de sociaal zwakkere wijken van een stad, te bereiken. In deze kerken staan diegenen die betrokken zijn bij het pastoraat voor nieuwe uitdagingen. Het taal en cultuurverschil hebben invloed op het pastorale gesprek.

Dit onderzoek zoekt een antwoord op de vraag: Welke aandachtspunten zijn van belang voor een pastor in een intercultureel pastoraal gesprek? Wat is er nodig om tot een opbouwend gesprek te komen en welke invloed hebben cultuurverschillen? Wat vraagt dit van de pastor met betrekking tot attitude, kennis en vaardigheden? Welke verwachtingen hebben de pastor en de pastorant van het contact en welke rol spelen de ervaringen in het thuisland hierin? Om hier een antwoord op te vin-den wordt in het eerste gedeelte literatuur onderzocht met betrekking tot interculturele communica-tie. Hierin ontdekken we hoe niet alleen cultuurverschillen maar ook beeldvorming en vaardigheden van beide gesprekspartners een belangrijke rol spelen. Hierna wordt stilgestaan hoe de culturele diversiteit invloed kan uitoefenen op de eigenheid van het pastorale gesprek. Cultuur, wereldbeeld en theologie beïnvloeden elkaar. Dit heeft gevolgen voor de verwachtingen en de rolopvatting van de pastor. In het praktijkonderzoek gaat de aandacht naar twee verschillende pastores en vijf pastoran-ten van de interculturele gemeente ‘Het Open Huis´ in Haarlem. De interviews met hen geven inzicht in de ervaringen en verwachtingen die er zijn ten aanzien van het gesprek met de pastores en hun optreden hierin. Daarbij worden de ervaringen in het land van herkomst van de pastoranten meegenomen.

In het onderzoek wordt duidelijk dat culturen op belangrijke punten verschillen zoals de omgang met tijd, macht, onzekerheid, man en vrouw rollen, streven naar welzijn en in de positie van het individu ten opzichte van de groep. Tevens wordt duidelijk dat er een gevaar bestaat om bij miscommunicatie dit grotendeels te wijten aan deze cultuurverschillen tussen de gesprekspartners. Maar taalverschil, wederzijdse beeldvorming en verschil in sociaal maatschappelijke positie zijn zeker zo belangrijk. In een kerkelijke gemeente komen daarbij theologische verschillen vanwege verschil in kerkelijke ach-tergrond. De gemeenteleden nemen hun ervaringen en verwachtingen mee met betrekking tot het functioneren van de pastor uit hun land van herkomst. Daarnaast wordt duidelijk dat het verschil in wereldbeeld invloed heeft op welke accenten er gelegd worden in het Evangelie.

Dit betekent dat van de pastor kennis verwacht mag worden van deze aandachtspunten wanneer hij het gesprek aan gaat. Hij is zich bewust van de verwachtingen die de pastorant heeft vanwege zijn wereldbeeld en de ervaringen in zijn thuisland. Hij heeft een idee van de cultuurverschillen en vult deze theoretische kennis aan met ervaringskennis door goed te luisteren tijdens de gesprekken. Hij waakt voor de valkuil van de stereotypering in het besef dat er binnen culturen een grote diversiteit bestaat nog los van individuele verschillen. Een van de aanbevelingen uit dit onderzoek is dat de pas-tor er naar streeft deze kennis te vergroten. Deze kennis wordt alleen vruchtbaar op een grondhou-ding van presentie en liefde. Door deze houding ontstaat er veel ruimte om nader tot elkaar te ko-men. De context van de christelijke gemeente en de hoop op God die scheidsmuren afbreekt maakt dat de pastor en de pastorant veel van het gesprek mogen verwachten. In de gesprekken worden ook het wereldbeeld en theologie van de pastor door het anderszijn van de ander onder kritiek gesteld. Dit vraagt zelfreflectie en aanpassing van handelen en denken. Dit is een persoonlijk proces maar zal ook uitgelegd moeten kunnen worden aan de zendende kerk.