Samenvatting

Ik ben begonnen met een wetenschappelijke kijk op de adolescentie en heb laten zien dat deze ontwikkelingsfase niet zomaar een roerige periode behelst, maar dat er flinke groei plaats vindt op cognief en emotioneel niveau. De adolescentie verloopt voor iedere jongere anders en na de zichtbare fysieke veranderingen groeit de adolescent mentaal stapsgewijs verder tot ongeveer de 24-jarige leeftijd. De adolescentie verloopt veruit het vaakst zonder problemen.
Daarna heb ik uitgelegd wat hechting betekent en op welke manieren de hechting kan verlopen: veilig of onveilig. De onveilig verlopen hechting kan zo verlopen dat het kind vermijdend of ambivalent zal zijn in het leggen van contact en het omgaan met relaties. Ook een gemengde vorm bestaat, de gedesorganiseerde onveilige hechting. Op deze vorm ben ik niet speciaal ingegaan omdat er in de literatuur die ik heb bestudeerd, geen aandacht aan werd besteed. Ik heb aangegeven op welke punten het speciaal tijdens de adolescentie scheef loopt met hechtingsgestoorde jongeren.
Vervolgens heb ik twee vormen van behandeling beschreven. Ten eerste de fasetherapie die vooral bij jongere adolescenten wordt gebruikt, al dan niet in combinatie met de differentiatietherapie. Deze vormen van behandeling zijn vooral gericht op het herstellen van wat er in de vroege jeugd is misgegaan. Ten tweede behandeling die binnen de OG Heldringstichting wordt gebruikt is het sociaal competentie model. Deze behandeling is niet speciaal voor hechtingsproblematiek maar heeft een speciale benaderingswijze voor de jongeren met een hechtingsstoornis. Het is een benaderingsvorm die niet alleen toegepast kan worden binnen de instelling, maar ook daarbuiten, als de jongere doorstroomt naar een pleeggezin of terug naar huis. Om die reden vind ik deze behandeling tevens bruikbaar als richtlijn voor de opvoeding door (pleeg-)ouders. Het onderzoek bij de OG Heldringstichting wees ook uit, dat het belangrijk is dat de opvoeder rekening houdt met zijn eigen gehechtheidsproces. Het opvoeden van hechtingsgestoorde jongeren doet een appel op je eigen gehechtheid. Het is belangrijk om daarop te kunnen reflecteren, bijvoorbeeld tijdens werkbegeleiding of ouderbegeleiding.
Ik heb tijdens het literatuuronderzoek voor dit essay veel gelezen over jongeren met een hechtingsstoornis die door probleemgedrag niet meer thuis kunnen wonen. Ik vond het hoopvol om te zien dat deze jongeren wel behandeld kunnen worden en dat de behandeling er steeds op is gericht om het contact met thuis te herstellen, zo mogelijk om de jongere weer thuis te laten wonen. Het vraagt veel van de opvoeders om om te gaan met deze jongeren. Een kenmerk van hechtingsgestoorde jongeren is, dat zij bevestiging zoeken voor hun idee dat ze niets waard zijn. Dit kan een erg onbevredigend, teleurstellend gevoel oproepen bij opvoeders. Het is heel belangrijk dat opvoeders gecoached worden of supervisie krijgen waarbij zij telkens op dit mechanisme van de jongeren worden gewezen, maar ook op de kleine signalen dat de jongeren de begeleiding en verzorging gaan accepteren. Alleen dan zijn opvoeders in staat om het vol te houden en vooruitgang te durven zien.