Samenvatting

In het schooljaar 2010-2011 hebben 29.094 studenten het middelbaar beroepsonderwijs (MBO) verlaten zonder diploma (Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, 2011). Om vroegtijdig schoolverlaten terug te dringen wordt er door middel van aantrekkelijk onderwijs gestreefd naar verhoging van het ambitieniveau (Onderwijsraad, 2010). Om dit doel te bereiken is MBO College Lelystad gestart met de methode Leren van Topsport. Deze methode is een innovatietraject dat in schooljaar 2011/2012 – door middel van een pilot - bij één klas is ingezet. In schooljaar 2012/2013 hebben alle eerstejaars niveau 4 studenten van MBO College Lelystad deelgenomen aan deze methode. De methodiek van Leren van Topsport leert studenten - door het te ervaren - wat een topsportmentaliteit inhoudt. De studenten leren vervolgens hoe ze deze topsportmentaliteit tijdens hun studie kunnen inzetten en gebruiken. Het doel van deze methode is gericht op de bewustwording van de studenten over hun eigen houding en gedrag. Ze leren bewust keuzes maken in- en voor hun studie. Door studenten op een zeilboot actief te laten ervaren wat een topsportmentaliteit inhoudt, neemt - zo is de veronderstelling - de zelfregulatie van de studenten toe. Dit kan ten goede komen aan hun prestaties. Jonker (2011) heeft onderzoek gedaan naar de zelfregulatie onder talentvolle sporters. Zij geeft aan dat het niveau van studieresultaten en het niveau van zelfregulatie groter is bij jongeren die op nationaal en/of internationaal niveau topsport bedrijven, dan bij jongeren die dit niet doen. Naar de mogelijke toename van zelfregulatie middels de topsportmentaliteit is echter nog geen onderzoek gedaan. Binnen dit onderzoek is nader onderzoek gedaan om in kaart te brengen in hoeverre de methode Leren van Topsport in de beleving van de eerstejaars niveau 4 studenten van MBO College Lelystad bijdraagt aan hun zelfregulerend vermogen. Hiermee wordt getracht op de lange(re) termijn een bijdrage te leveren aan het terugdringen van vroegtijdig schoolverlaters.
Aan dit onderzoek hebben 111 respondenten van MBO College Lelystad deelgenomen. Om het zelfregulerend vermogen van de studenten te bepalen is de Self-Regulation of Learning – Self-Report Scale van Jonker (2011) gebruikt. Deze vragenlijst meet het zelfregulerend vermogen op de volgende aspecten: plannen, monitoren, evalueren, reflecteren, inzet en zelfvertrouwen.
Daarnaast zijn er zes interviews afgenomen onder studenten uit de verschillende betrokken opleidingen. Met deze interviews is getracht te achterhalen hoe de studenten hun zelfregulerend vermogen beleven en in hoeverre ze deze toeschrijven aan de methode Leren van Topsport.
Uit het onderzoek is naar voren gekomen dat de respondenten op alle aspecten van zelfregulatie beter scoren in vergelijking met de beschreven respondenten uit het onderzoek van Jonker (2011). Daarbij bestaat er ten aanzien van het zelfregulatie aspect ‘plannen’ een significant verschil tussen de verschillende opleidingen. De meeste respondenten beoordelen zichzelf bovendien positief op de zelfregulatie aspecten ‘plannen’, ‘zelfvertrouwen’, ‘reflecteren’ en ‘evalueren’. De aspecten ‘inzet’ en ‘monitoren’ worden niet of in mindere mate benoemd door de respondenten. Naast de overwegend positieve beoordelingen op de zelfregulatie aspecten, beoordelen de studenten zichzelf tevens overwegend positief op de Leren van Topsport principes. De meeste respondenten geven zichzelf een positieve beoordeling ten aanzien van de Leren van Topsport principes ‘pro-actief’, ‘ambitie’, ‘plan’, ‘gemeenschappelijk plan’, ‘gemeenschappelijk doel’, ‘doorzetten’ en ‘constructief conflict’. Over de principes ‘constructief conflict’ en ‘pro-actief’ wordt ook een aantal keer op negatieve wijze gesproken. De principes ‘persoonlijke groei’, ‘taken’, ‘werkklimaat’ en ‘commitment’ hebben de respondenten niet of in mindere mate gebruikt tijdens de interviews. Daarnaast komt naar voren dat
ii
de meeste betrokken respondenten vinden dat de onderwijsmethode Leren van Topsport van waarde is voor hun opleiding. De respondenten geven aan dat ze uiteenlopende zaken leren van deze nieuwe onderwijsmethode. De principes die zij als meest waardevol beschrijven zijn: ‘gemeenschappelijk plan’, ‘doorzetten’, ‘plan’ en ‘ambitie’. Deze principes komen overeen met de zelfregulatie aspecten.
Concluderend geeft het onderzoek aanwijzingen voor een positieve bijdrage van de methode Leren van Topsport aan de beleving van de respondenten van hun zelfregulerend vermogen. Met name op de zelfregulatie aspecten ‘plannen’, ‘zelfvertrouwen’, ‘reflecteren’ en ‘evalueren’ lijkt de methode Leren van Topsport een positieve uitwerking te hebben. Ten aanzien van de representativiteit van het onderzoek en de gebruikte onderzoeksinstrumenten kunnen echter kritische kanttekeningen worden geplaatst. De onderzoeksresultaten dienen daardoor met voorzichtigheid geïnterpreteerd te worden en in vervolgonderzoek nader onderzocht te worden. De voorzichtige positieve uitkomsten uit het onderzoek zouden voor het MBO College Lelystad wel een aanmoediging kunnen zijn om door te gaan met de methode Leren van Topsport en deze methode verder te onderzoeken.