Samenvatting

Uiterlijk aan het einde van het schooljaar waarin een kind 14 jaar wordt, moet het van de basisschool af. Doubleren hoort eigenlijk niet. In de Wet Basisonderwijs staat dat leerlingen in 8 jaar de basisschool horen te doorlopen (Wet Basisonderwijs, 1981). In de praktijk komt zittenblijven nog wel voor en dat kan in een kleuterklas zijn of in de andere groepen. Het leidt in ieder geval tot een verlengde basisschoolperiode. Wanneer een kind in de groepen 1 of 2 blijft zitten wordt dat door Onderwijsinspectie kleuterbouwverlenging genoemd. Een kind krijgt kleuterverlenging wanneer het nog niet toe is aan de eisen van groep 3, hetzij op cognitief hetzij op sociaal-emotioneel niveau.
In dit praktijkonderzoek wordt onderzocht wat de effecten van kleuterverlenging op de cognitieve en sociaal-emotionele ontwikkeling van het kind zijn en wat het beleid van deze school in Zuidwest Friesland is ten aanzien van kleuterverlenging. Kleuterverlenging wordt vrij vaak verleend maar uit de literatuur komt een overwegend negatief beeld naar voren. Kinderen profiteren te weinig of zelfs helemaal niet van het extra gegeven jaar en kunnen zelfs schade op sociaal-emotioneel en leerniveau ondervinden. Tijd om deze problematiek eens goed te bekijken en te zien of dat negatieve beeld ook voor de onderzochte school geldt. Op de onderzoeksschool wordt kleuterverlenging bijna ieder jaar toegepast en een substantieel deel van de kleuters krijgt met kleuterverlenging te maken.
Hoe ervaren de kleuters en hun ouders deze extra periode en hoe verloopt de cognitieve en sociaal-emotionele ontwikkeling? De uitkomsten van het onderzoek laten zien dat de onderzochte kinderen, uit groep 5 met kleuterverlenging, de kleuterverlenging niet negatief hebben ervaren en hun ouders al evenmin. De sociaal-emotionele ontwikkeling verloopt volgens kinderen en ouders overwegend positief en de kinderen vinden dat ze goede leerresultaten behalen. Ze hebben wel eens hulp nodig maar dat zijn ze gewoon geraakt. Uit de resultaten van de CITO toetsen blijkt echter dat het extra jaar vrijwel geen invloed heeft op de cognitieve ontwikkeling van de kinderen. Wie hulp behoefde in groep 1 of 2 behoeft ook nu weer extra hulp in groep 5 en vaak startte die hulp al in groep 3.
Kleuterverlenging is een onderwerp waar de meningen van leraren en leerlingen en hun ouders vaak niet geheel overeenkomen met de uitkomsten van wetenschappelijk onderzoek over de effecten van zittenblijven. Empirisch wetenschappelijk onderzoek wijst uit dat zittenblijven bijna nooit nut heeft en vaak schadelijk is. Het is een botsing tussen intuïtieve opvattingen en harde data, zowel in Nederland als hierbuiten.