Samenvatting

Naar aanleiding van de manier van werken op mijn stageplek, de afdeling psychiatrie van het UMC St Radoud, ben ik gefascineerd geraakt door de combinatie van cognitieve gedragstherapie (CGT) en PMT. In deze casestudy is er eerst onderzocht welke principes er bestaan binnen de CGT, waarna ook stilgestaan is bij de theorie, de modaliteiten, van de PMT. De casus uit deze scriptie gaat over een depressiegroep, waardoor ervoor gekozen is om vanuit verschillende kaders naar deze stoornis te kijken. Vervolgens is de casus verder uitgewerkt, aan de hand van praktijkervaring. Tenslotte wordt er gekeken naar de integratiemogelijkheden van de CGT principes binnen PMT.
De cognitieve gedragstherapie is ontstaan vanuit de cognitieve, en de gedragstherapie. Deze stroming ontstond als reactie op de psychoanalytische manier van werken van Freud. Gedragstherapeuten waren van mening dat je alleen met waarneembaar gedrag bezig moest zijn, cognitieve therapeuten gaan ervan uit dat disfunctionele opvattingen en gedachtepatronen ten grondslag liggen aan psychiatrische problematiek. De combinatie ervan heeft geleid tot cognitieve gedragstherapie, een therapie die erg effectief gebleken is.
Binnen de CGT gaan ze ervan uit dat gedachten van invloed zijn op het gedrag en gevoelens. Bij een depressie ziet het er dan als volgt uit: iemand heeft negatieve gedachten over zichzelf, hierdoor vermijdt hij activiteiten, waardoor hij zich somber voelt. Door deze gedachten aan te pakken, kun je de negatieve cirkel doorbreken. Binnen de CGT zijn veel principes beschreven, waardonder: kernopvattingen, intermediaire opvattingen, automatische gedachten, leefregels en denkfouten. Dit zijn allemaal kennisstructuren die van invloed zijn op het handelen en voelen van mensen. Deze structuren worden dan ook aangepakt wanneer je volgens dit kader de behandeling aangaat. Om deze aan te kunnen pakken, hebben ze verschillende technieken ontwikkeld, zoals het gedachterapport en het gedragsexperiment.
Binnen de PMT wordt gewerkt met drie modaliteiten: oefenen, ervaren en ontdekken. Oefenen is een modaliteit die voortkomt uit de cognitieve gedragstherapie, maar ervaren neemt ook een belangrijke plaats in wanneer je volgens dit kader werkt. Door de nieuwe ervaringen die je opdoet binnen het oefenen met ander gedrag, zal de behandeling kunnen beklijven. Bij beide modaliteiten ben je voornamelijk in het hier en nu bezig. Bij de modaliteit ontdekken werk je meer in het verleden, draait het om het onderzoeken van familierelaties en de verschillende ontwikkelingsfases.
Depressie kan vanuit verschillende referentiekaders bekeken worden, waarin iedereen zijn eigen verklaring voor het ontstaan van de depressie heeft en daarmee ook een andere behandeling ervoor heeft. De casus die in deze casestudy centraal staat is de tweedaagse dagbehandeling groep, 2b, van het UMC St Radboud, voor mensen met een recidiverende depressie. Uit het onderzoeken van de casus is gebleken dat alle cliënten last hebben van het symptoom overmatig piekeren. Verder hebben ze allemaal verschillende heftige live events meegemaakt, bijvoorbeeld seksueel misbruik, waarin ieder in minder of meerdere mate traumatische ervaringen in heeft opgedaan. Bovendien hebben ze bijna allemaal werkgerelateerde problemen. Naast deze ervaringen heeft een ieder uit zijn jeugd verschillende belemmerende boodschappen meegekregen, waar kernopvattingen uit zijn gevormd, die mede oorzaak (kunnen) zijn van het ontstaan van de depressie.
Bij de PMT wordt enerzijds veel aandacht besteed aan het in beweging komen en de effecten hiervan te laten ervaren en te benoemen. Anderzijds wordt er ook veel aandacht besteed aan thematisch werken, waar veel aandacht is voor belemmerende gedachten, die op dat moment spelen. Er wordt gewerkt binnen de modaliteiten oefenen en ervaren.
Uit het onderzoeken is gebleken, dat de uitgangspunten van CGT en PMT overeenkomen, waardoor hier al een gemakkelijke integratie plaatsvindt. PMT biedt bij uitstek een goede mogelijkheid tot het uitvoeren van gedragsexperimenten in de zaal. Bovendien kun je in je arrangement letterlijk laten zien dat mensen meerdere opties hebben, een belangrijk aspect binnen de CGT. Binnen de PMT kun je extra, 'beleefde' informatie van de cliënt verkrijgen, naast dat er binnen de CGT bedachte, teruggehaalde informatie naar boven komt. Doordat de cliënten letterlijk in de ervaring komen, kun je ze op dat moment gemakkelijker bewust maken van de cognitieve aspecten en processen. Bovendien kun je ze door middel van verschillende technieken bewust maken, in de ervaring, van de invloed van hun cognitieve processen op hun handelen en voelen.
De conclusie is dat de verschillende CGT principes goed toepasbaar zijn binnen de PMT. Binnen de discussie wordt echter opgemerkt dat je niet al teveel gebruik moet maken van de CGT technieken, omdat dit ten koste zou gaan van de kwaliteiten van de PMT.