Samenvatting

De aanleiding voor dit onderzoek is dat er geen protocol is vastgelegd op SBO de Kimkiel over het hebben van fysiek contact met leerlingen. Leerkrachten kunnen hierdoor niet vanuit één vastgelegd beleid hun handelen onderbouwen. De directrice en de intern begeleider (IB-er) van de school hebben aangegeven dat zich hierdoor wel eens problemen hebben voorgedaan. Het team van SBO de Kimkiel wil daarom een protocol opstellen over fysiek contact op tussen leerkrachten en leerlingen. Dit onderzoek zal het team van SBO de Kimkiel hierbij helpen, omdat er in dit onderzoek niet alleen wordt gepeild hoe betrokkenen van de school denken over fysiek contact tussen leerlingen en leerkrachten. Maar ook omdat er in dit onderzoek een theoretische basis wordt gelegd voor het protocol.
De theoretische basis wordt gelegd door te beschrijven dat fysiek contact van levensbelang is (Harlow & Zimmerman, 1958) en dat fysiek contact bevorderd is voor de groei, de cognitieve ontwikkeling en de sociale ontwikkeling van het kind (Field, 2001). Gebrek aan fysiek contact heeft negatieve gevolgen voor de ontwikkeling (Morris, 2002). Wanneer leerkrachten fysiek contact toepassen moeten ze gehoor geven aan hun pedagogische sensitiviteit (Mulderij & Mark, 2009). Een vaardigheid die de leerkracht van nature heeft en waarmee hij kan aanvoelen op welke manier en op welk moment hij een leerling moet aanraken.
Het praktijkonderzoek heeft in beeld gebracht hoe betrokkenen van SBO de Kimkiel denken over fysiek contact tussen leerlingen en leerkrachten. Er is aan leerlingen, leerkrachten en ouders van leerlingen onder andere gevraagd waar leerlingen aangeraakt mogen worden, hoe leerlingen aangeraakt mogen worden en met welke aanleiding leerlingen aangeraakt mogen worden. Hieruit is gebleken dat fysiek contact persoonlijk is en niet iedereen dezelfde grenzen heeft op dit gebied. Daarom zijn de uitkomsten van de enquêtes verwerk als 'richtlijnen' voor het personeel van SBO de Kimkiel. Door de richtlijnen weten leerkrachten welke grenzen en behoeften leerlingen kunnen hebben en in combinatie met pedagogische sensitiviteit zullen leerkrachten hun aanraking afstemmen op de grenzen/behoeften van de leerling.
Uiteindelijk heeft het onderzoek vier aanbevelingen opgeleverd die het opstellen en invoeren van het protocol effectiever zullen maken. De eerste aanbeveling beschrijft dat een leerkracht belast moet worden met preventietaken en dat de werkgever het team moet begeleiden om het protocol te realiseren. De tweede aanbeveling is dat het team zich bewust moet zijn dat een protocol geen vast regelement kan zijn, omdat fysiek contact passend bij elke individuele situatie wordt toegepast. Het is niet realistisch om hier vaste regels voor op te stellen, het naleven van richtlijnen is dat wel. De derde aanbeveling gaat over de rol van de vertrouwenspersoon op school, omdat uit enquêtes is gebleken dat betrokkenen van de school voor een deel niet bekend zijn met de vertrouwenspersoon. De laatste aanbeveling is een grove opzet voor het protocol. Hierin worden onderdelen genoemd die het protocol kan bevatten en worden voorbeelden gegeven van richtlijnen en begrippen die in het protocol kunnen worden opgenomen.