Samenvatting

Ik denk achteraf dat het juist goed is om geen vastliggende contactlegging methodiek te
hebben, want iedere cliënt is immers verschillend. Dit is ook de reden dat ik mijn
onderzoeksvraag in de loop van de tijd veranderd heb. In eerste instantie wilde ik
onderzoeken op welke manier er contact gelegd wordt met de doelgroep 'zorgwekkende
zorgmijders'?
Geïnterviewde bemoeizorgers verstaan onder levensgebieden: belangrijke terreinen waarop iemands leven
zich afspeelt, zoals de woon- en leefomgeving, dagbesteding in de vorm van arbeid, onderwijs of dagactiviteiten,
vrijetijdsbesteding, lichamelijke en geestelijke gezondheid, sociale contacten, inkomen, persoonlijke levensstijl
en zingeving.
Ik ben erachter gekomen dat er niet één vastliggende manier is. Het is per bemoeizorger en
per cliënt verschillend hoe de contactlegging tot stand komt. Ik zou het zonde vinden als de
echtheid van de bemoeizorger en daarmee de echtheid van het contact tussen hulpverlener en
cliënt verloren gaat wanneer de contactlegging methodisch vastgelegd wordt. Dit zal ten koste
gaan van de cliënt en dat is niet de bedoeling.
Verder blijkt zowel uit mijn literatuur» en praktijkonderzoek dat de presentietheorie van A.
Baart belangrijk is tijdens de contactlegging met 'zorgwekkende zorgmijders'? De houding
van een presentiewerker laat veel overeenkomsten zien met de houding en het kunnen van een
bemoeizorger. De presentiebenadering probeert door middel van nabije en betrokken zorg de
kloof tussen de geïnstitutionaliseerde hulpverlening en chaotische leefwereld van de cliënt te
overbruggen. Zij is gericht om cliënten het gevoel te geven dat ze erbij horen. "Door de
betrokken en nabije zorg probeert de professional door te dringen in de
werkelijkheidsbeleving van de cliënt. De presentiebenadering probeert door aandachtige
betrokkenheid voor de ander te laten zien dat de ander hem interesseert en dat de hulpverlener
bereid is de cliënt tot steun te zijn."1 1 Dit is wat bemoeizorgers ook doen.
Om de ainder te benaderen maakt Baart gebruik van de volgende invalshoeken:
• De professional gaat op zoek naar de positieve kant van de marginale of alternatieve
levensstijl.
• De professional moet zich bewust zijn van de gevaren wanneer mechanismen van
uisluiting of vernedering door hem worden voortgezet.
• Het behoud van eer(gevoel) is voor de cliënt van wezenlijke betekenis voor zijn
zelfgevoel en daarmee voor zijn identiteit (empowerment).
• De professional is een sociale hulpbron of als hij/zij dat zelf niet kan zijn een
hulpmiddel om sociale hulpbronnen te mobiliseren.
De presentiebenadering doet een beroep op de mogelijkheden die mensen hebben en probeert
ze erbij te laten horen. Het is niet direct gericht op het oplossen van problemen. Het vraagt om
een reflectieve benadering, dat wil zeggend dat de professional probeert mee te bewegen in de
leefwereld van de cliënt en de regels van de eigen instelling negeert wanneer dat in het belang
is voor de cliënt. Verder wordt er binnen de presentiebenadering actief op pad gegaan om
contact te leggen. Er wordt de tijd voor genomen om elkaar beter te leren kennen. Op deze
manier kan de professional erachter komen waarom de cliënt leeft zoals hij/zij leeft. De
kenmerken van de presentietheorie komen terug in de houding van de bemoeizorgers, vandaar
dat ik deze expliciet uitwerk in mijn conclusie.
Wanneer ik naar de resultaten van mijn onderzoek kijk valt het mij op dat er in de literatuur
en praktijk weinig gesproken wordt over methodieken. Sjef de Vries heeft een stuk:
geschreven over de common factors. "Common factors zijn de gemeenschappelijke factoren
die werkzaam zijn in alle vormen van hulpverlening." 12
De methodieken waarmee het maatschappelijk werk werkt, steunen voornamelijk op een
goede werkrelatie, aansluiten bij de wensen, doelen en mogelijkheden van de cliënt en het
toewerken naar gedragsverandering, waarbij het herstellen van relaties en het leren hanteren
van de problemen centraal staan. De werker kenmerkt zich door een niet oordelende houding.
Ze zijn betrokken, warm en persoonlijk en kunnen flexibel en deskundig omgaan met
veranderende situaties van de cliënt. 2'ij geloven in wat zij doen.