Samenvatting

Deze studie heeft het effect van pictogrammen onderzocht bij het leren en/of verbeteren van rugslag en het zwemmen onder water bij leerlingen met autismespectrumstoornissen (ASS). Verschillende studies hebben aangetoond dat leerlingen met ASS qua motorisch leren meer problemen hebben dan leeftijdgenoten zonder deze stoornis. Zwemmen blijkt uit ervaring een complexe bewegingshandelingen voor kinderen met ASS. Het halen van een zwemdiploma duurt bij hen langer dan bij leerlingen zonder deze stoornis. In dit onderzoek is gekeken of het werken met pictogrammen, een werkwijze geadopteerd uit het TEACCH programma, zorgt voor het beter leren zwemmen van rugslag en onder water.
Aan het onderzoek deden 14 leerlingen met ASS mee die werden verdeeld in zes groepen. Uit deze groepen werden een experimentele groep (n=6) en een controlegroep (n=8) samengesteld. Zowel de experimentele als de controlegroep werkten eens per week gedurende 12 weken aan het zelfde zwemprogramma die bij de experimentele groep werd ondersteund door pictogrammen op organisatie en leerhulp. Als testinstrument is een aangepaste versie van de opleidingsweg van het Zwem-ABC gebruikt. Beide groepen zijn vooraf en na 12 weken met dit instrument gescoord.
Voor het zwemmen van rugslag werd een positief effect gezien bij de experimentele groep en niet bij de controlegroep. Bij het onder water zwemmen scoorden beide groepen een significant leereffect. Het gebruik van pictogrammen geeft in dit onderzoek geen eenduidig beeld op het leereffect.
Uit observaties en evaluatiegesprekken met de lesgevers blijkt dat het werken met pictogrammen bij leerlingen met ASS als effectief wordt ervaren. Bij de leerlingen uit de experimentele groep viel op dat zij minder op hun gedrag gecorrigeerd hoefden te worden. Deze positieve ervaring vraagt om verder onderzoek naar de werking van pictogrammen binnen het zwemonderwijs.