Samenvatting

Binnen de Nederlandse samenleving zijn de meningen verdeeld over jeugdcriminaliteit. De maatschappij roept om hardere straffen, onderzoekers roepen juist om meer maatwerk en hulpverlening en het beleid van de regering zit er ergens tussenin. Het Nederlandse jeugdstrafrecht dient behalve een punitatief (straffend) doel, ook een pedagogisch doel. Naar aanleiding daarvan is de volgende onderzoeksvraag opgesteld:
- In hoeverre zijn de straffen die in het jeugdstrafrecht worden opgelegd pedagogisch effectief?
Een antwoord op deze vraag is gezocht aan de hand van een literatuuronderzoek naar de recidive onder jongeren en naar de mate waarin de wijze van straffen binnen het jeugdstrafrecht voldoet aan pedagogische inzichten ten aanzien van effectief straffen. Daarnaast is een beperkt praktijkonderzoek uitgevoerd, onder jeugdreclasseerders, om hun visie en ervaring ten aanzien van de effectiviteit van straffen te meten.
Uit het recidiveonderzoek komt naar voren dat straffen binnen het jeugdstrafrecht slechts in 10% tot 37% van alle gevallen effectief zijn. De wijze van straffen voldoet afhankelijk van de invalshoek aan zes tot acht van de tien voorwaarden voor pedagogisch effectief straffen. Maatschappelijk werkers van de jeugdreclassering hebben in het veldonderzoek aangegeven dat de effectiviteit van straffen binnen het jeugdstrafrecht verbeterd kan worden door de straf meer toe te spitsen op de (hulp)behoefte van de jongere, los van de strafmaat en/of het voorkomen van recidive.
Daaruit zou geconcludeerd kunnen worden dat straffen die in het jeugdstrafrecht worden opgelegd, slechts beperkt pedagogisch effectief zijn.
Wanneer men er echter van uitgaat dat de straffen binnen het jeugdstrafrecht juist grotendeels voldoen aan de voorwaarden voor pedagogisch effectief straffen, terwijl zij desondanks niet effectief zijn in het voorkomen van recidive, dan zou geconcludeerd kunnen worden dat niet de wijze van straffen, maar het (be)straffen op zich niet effectief is. Ondersteuning van die conclusie zou dan gevonden kunnen worden in de resultaten van het praktijkonderzoek, waaruit naar voren komt dat de nadruk niet moet liggen op straf, maar op hulpverlening.