Samenvatting

Rapportage Sport, 2006, van het Sociaal Cultureel Planbureau is onder het kopje
Sportdeeiname het volgende tekstfragment te lezen;
'De middelbareschoolleeftijd wordt vaak gezien als een leeftijd waarop jongeren andere
interesses ontwikkelen en stoppen met sporten. Uit onderzoek blijkt dat in de
leeftijdscategorie 12-19 jaar in het begin van deze levensfase de sportdeeiname hoger ligt
dan aan het einde'.
Zoals de tekst hierboven aangeeft krijgen jongeren in de leeftijdscategorie 12-19 jaar vaak
andere interesses en stoppen met sporten. Uit de sportnota 'Betere Tijden! 2002-2006
Utrecht' blijkt dat ook gemeente Utrecht dit probleem erkend. De deelnamecijfers aan sport
en bewegen van jongeren op het voortgezet onderwijs verschillen sterk per wijk. Met name
in de sociaal minder sterke wijken is de deelname geringer en is de jeugdproblematiek des
te groter. Jongens en vooral meisjes van allochtone afkomst scoren laag wat betreft
deelname. Het schooltype waar deze doelgroep het meest vertegenwoordigd is, is het
VMBO. Over het algemeen nemen jongeren in het VMBO minder deel aan sport en
bewegen dan jongeren die andere schooltypen bezoeken. Door de aandacht en
ontwikkelingen in het landelijke sportbeleid is de gemeentelijke afdeling Sport, gaan kijken
op welke manier zij de bewegingstimulering een impuls konden geven. Volgens de afdeling
Sport sloot het project Enjoy Sports! (pilotreeks van School & Sports) het beste aan op het
stimuleren van VMBO-jongeren. Het sportstimuleringsproject Enjoy Sports! is in 2002 van
start gegaan op vier Utrechtse VMBO-scholen. Na een projecttijd van vier jaar wordt het
project geëvalueerd en staat het in een ontwikkelfase om van project naar programma te
gaan. Om de ontwikkeling van project naar programma te realiseren wil de afdeling Sport
graag inzicht krijgen in de ontwikkelingen van Enjoy Sports! in de afgelopen periode en de
huidige situatie. Daarnaast wil de afdeling Sport weten of de gestelde doelstelling van 2002
behaald is of aangepast moet worden. Naast de doelstelling zijn er misschien nog meer
verander- en/of verbeterpunten die in de afgelopen 4 jaar naar boven zijn gekomen. Mogelijk
kunnen deze verander- en/of verbeterpunten een bijdrage leveren aan het optimaliseren van
het project in de overgang naar programma.
Om achter deze punten te komen is er onderzoek verricht. Dit onderzoek was tweedelig en
bestond enerzijds uit een literatuurstudie en aan de andere kant uit een veldonderzoek. Bij
het veldonderzoek hebben er interviews plaatsgevonden met drie beweegmanagers van de
deelnemende VMBO-scholen en met 21 VMBO-leerlingen. Tijdens deze interviews konden
de gegevens uit de praktijk vergeleken worden met de theorie van Enjoy Sports!. Eventuele
verschillen kunnen leiden tot overwegingen bij de afdeling Sport en/of de beweegmanagers
om de theorie en de praktijk beter op elkaar aan te laten sluiten, waardoor Enjoy Sports! op
haar beurt geoptimaliseerd kan worden.
De probleemstelling van het onderzoek luidde als volgt;
Doelstelling; het inzichtelijk maken van de ontwikkelingen en aanpassingen als het
sportstimuleringsproject Enjoy Sports! van project naar programma gaat. Aan de hand van
deze gegevens zullen aanbevelingen gedaan worden aan de gemeentelijke afdeling Sport
om het programma te verbeteren.
ng: 'Heeft Enjoy Sports! bijgedragen aan meer (structurele) deelname
en/of ctieve participatie aan sport en bewegen bij VMBO-leerlingen in Utrecht en met welke
aanpassingen/toevoegingen is het mogelijk het programma te optimaliseren'?
Door middel van de interviews is er getracht de ontwikkelingen en mogelijke effecten van het
project naar voren te halen. Mogelijke veranderingen en/of verbeterpunten voor het
programma kunnen uit de interviews naar voren komen. De wensen/behoeften voor
eventuele aanpassingen/toevoegingen vanuit de doelgroep, uitvoerders en de afdeling Sport
zullen hierbij een belangrijke rol spelen. Voordat de interviews afgenomen konden worden
moesten eerst de veranderingen die plaats vinden bij een overgang van project naar
programma duidelijk zijn. Daarom is er een literatuurstudie verricht naar het proces van
Enjoy Sports! bij de overgang van project naar programma.
Binnen deze literatuurstudie worden de beleidskaders rondom Enjoy Sports! besproken.
Door de toenemende aandacht en ontwikkelingen naar sport op landelijk niveau is de
gemeentelijke afdeling Sport gaan kijken op welke manier zij de bewegingstimulering een
impuls konden geven. Dit heeft geresulteerd in het sportstimuleringsproject 'Enjoy Sports!'
voor de VMBO-leerlingen.
In dit literatuurgedeelte worden de belangen van sportstimulering duidelijk zichtbaar. Uit een
artikel blijkt dat 70% van de Nederlanders zichzelf niet in beweging krijgt. Om deze
doelgroep te stimuleren voor sporten en bewegen is het belangrijk
dat er stimuleringsprojecten worden opgezet. In de gemeente Utrecht zijn er voor verschillende
doelgroepen sportstimuleringsprojecten opgezet. Het theoretische kader van twee
stimuleringsprojecten worden met elkaar vergeleken. De verschillen en overeenkomsten
tussen de projecten komen bij de vergelijking naar voren.
Om de taken van het beweegmanagement te ondersteunen heeft het NISB een tweetal
instrumenten ontwikkeld. Om inzicht te krijgen op de sport- en beweegomgeving en het
sport- en beweeggedrag van de leerlingen kunnen ze gebruik maken van de Sport- en
Beweegscan en de Beweegnorm. Door de uitkomsten krijgen de afdeling Sport en de
beweegmanagers inzicht in het bewegingsleven van de leerlingen. Het is voor de
beweegmanagers van belang dat ze inzicht hebben op de sport- en beweegomgeving en het
sport- en beweeggedrag van de leerlingen voordat ze vervolg stappen kunnen ondernemen
om een aanbod te realiseren
Het laatste gedeelte van de literatuur richt zich op de overgang van project naar programma.
Voorafgaand aan de overgang naar een programma moet er een vernieuwingsproces plaats
vinden. Om deze vernieuwing te implementeren is het van belang het gehele proces nader
te bekijken. Vernieuwingen kunnen namelijk niet los van implementatie gezien worden.
Implementatie is een procesmatige en planmatige invoering van vernieuwingen en/of
veranderingen in de praktijk. Het vernieuwingsproces kan opgedeeld worden in drie
deelprocessen; ontwikkelen, implementeren en continueren. Om de vernieuwingen en/of
veranderingen in de praktijk toe te passen kan er gebruik gemaakt worden van een
implementatieplan.
Om de huidige situatie van Enjoy Sports! in de praktijk zichtbaar te krijgen hebben er
verschillende interviews plaatsgevonden. Door de interviews met de beweegmanagers en de
leerlingen kunnen de gegevens uit de praktijk met de theorie van Enjoy Sports! weerlegd
worden. Door de uitkomsten met elkaar te weerleggen kunnen de verschillen tussen theorie
en praktijk aangeduid worden.
Uit het veldonderzoek blijkt dat de beweegmanagers door de ervaringen met clinics,
naschools aanbod, inschrijvingen en promotie in de afgelopen jaren, voor de huidige
structuur van Enjoy Sports! op hun school hebben gekozen. Twee scholen hebben
momenteel een naschools sportaanbod en zijn actief bij de interscholaire toernooien. Eén
school heeft nog geen structureel naschools sportaanbod kunnen realiseren en nemen
alleen deel aan de toernooien. De toernooien worden in het veldonderzoek door de
beweegmanagers en de leerlingen zeer positief beschouwd. Uit de interviews met de
beweegmanagers blijkt dat er geen tot nauwelijks samenwerking plaats vindt tussen de
partijen uit de BOS-driehoek. Op slechts één school vindt er samenwerking plaats met een
wijkwelzijnsorganisatie (WWO). Als de samenwerking tussen de partijen uit de BOSdriehoek
versterkt wordt, is er de mogelijkheid dat het sportaanbod voor de leerlingen
vergroot kan worden. In de theorie van Enjoy Sports! staat 'jongerenparticipatie' elk jaar als
speerpunt beschreven. Uit de interviews blijkt echter dat de beweegmanagers er minder
enthousiast over zijn. De afdeling Sport en de beweegmanagers moeten zich gaan afvragen
of ze jongerenparticipatie willen doorzetten bij Enjoy Sports!. Het kost de beweegmanagers
veel tijd en energie om de gewenste effecten uit de participatie te halen. Als de
beweegmanagers hun tijd en energie in het sportaanbod van Enjoy Sports! steken, met hun
persoonlijke doelstellingen en toekomstvisie in het achterhoofd, kan het aanbod vergroot
worden en de samenwerking tussen de verschillende partijen versterken.
De samenwerking tussen de drie partijen uit de BOS-driehoek versterken, met de
mogelijke uitwerking van een groter, structureel, binnen- en naschools sportaanbod.
In plaats van één richting verkeer vanuit de afdeling Sport zou de projectleiding
binnen de BOS-driehoek moeten liggen.
Als de projectleiding wordt overgedragen aan de wijkwelzijnsorganisaties is er de
mogelijkheid tot het beschikbaar stellen van een stageplaats. De stagiair loopt stage
vanuit de wijkwelzijnsorganisatie in samenwerking met de beweegmanagers van de
scholen. Vraag en aanbod worden met elkaar afgestemd, leidend tot een aanbod
voor de leerlingen.
Gebruik maken van experts op het gebied van sport en onderwijs, de zogeheten;
Scorende Spitsen!. Scorende Spitsen! geven adviezen maar ook praktische
ondersteuning aan de scholen.
De resultaten van de jaarlijks afgenomen Sport & Beweegscan verwerken en in een
rapport uitbrengen. De resultaten geven de beweegmanagers inzicht op de sport- en
beweegomgeving van de leerlingen.
De Verenigingsondersteuner Utrecht (VSU) als schakelfunctie tussen de
verenigingen en de scholen gebruiken. De samenwerking tussen twee partijen van
de BOS-driehoek kan op deze manier versterkt worden.
Opstellen implementatieplan voor de overgang van project naar programma. In een
implementatieplan worden de stappen die genomen moeten worden voor de
ontwikkeling, invoering en het behoud van vernieuwingen en/of veranderingen
weergegeven.
Een diverser toernooienaanbod creëren voor iedereen! Uit het veldonderzoek blijkt
dat er behoefte is aan een toernooienaanbod dat voor iedereen toegankelijk is.
Er is voor de afdeling Sport en de beweegmanagers dus nog een grote rol weggelegd om de
ontwikkelingen van 'project naar programma' te realiseren. Vanuit het literatuuronderzoek en
het veldonderzoek zijn er verander- en verbeterpunten naar voren gekomen om het
komende programma te optimaliseren. De bovenstaande aanbevelingen richting de afdeling
Sport spelen in op de uitkomsten van het onderzoek naar eventuele verander- en verbeterpunten