Samenvatting

Binnen de Jeugdzorg in Nederland wordt hard gewerkt aan verbeteringen, op zowel nationaal, provinciaal als lokaal niveau. Een van de uitgangspunten van deze verbeteringen in de provincie Overijssel is het toewerken naar het zoveel mogelijk weer in eigen kracht en regie zetten van ouders en kind. "Meelopen op eigen kracht' is gericht op de jeugdige, maar is ook een systeembenadering van kind én gezin'. Het 'in eigen kracht en regie zetten' van ouders en kind staat daarbij centraal. Deze benadering houdt in dat er gekeken wordt naar de krachten van een gezin en hoe deze uitgebreid kunnen worden. Dit wordt gedaan zodat het gezin zelfstandig kan functioneren met minder of zelfs geen hulpverlening meer. De betrokkenheid van de gemeente bij het Overijssels jeugdzorgbeleid wordt verder vergroot, bijvoorbeeld via de mogelijkheid van inzet van ambulante hulp zonder dat daarvoor door Bureau jeugdzorg eerst het formele indicatietraject moet worden doorlopen. Over deze mogelijkheid zijn tussen het rijk en de provincies voor 2011 afspraken gemaakt. De vraag van het cliëntsysteem staat centraal in de hulpverlening. De aandachtspunten voor de toekomst van de jeugdzorg in Overijssel zijn: kinderen en ouders meer stimuleren en helpen zelf hun problemen aan te pakken, hen meer betrekken bij het opstellen van het hulpverleningsplan, de primaire opvoedingsverantwoordelijkheid meer bij de ouders/familie neerleggen en de cliënt zoveel mogelijk thuis hulp aanbieden (Uitvoeringsprogramma jeugdzorg Overijssel, 2011).

De jeugdhulpverlening in Nederland bestaat uit vele organisaties. In de provincie Overijssel is Trias Jeugdhulp hier één van. Trias Jeugdhulp integreert de bovengenoemde ontwikkelingen in haar nieuwe beleid. Het jaarplan van 2011 voor de regio IJsselvecht beschrijft de algemene punten waar de regio en het basisteam ASS (autismespectrumstoornissen) zich op gaan richten. Één van de punten waar zij zich dit jaar op gaan richten, is het 'vormgeven aan andere varianten van hulp in het hulpverleningstraject binnen de leefgroepen om zo de doorstroom te vergroten. Hierbij is de inzet van hulpverlening in de betrokken gezinnen van essentieel belang' (Jaarplan Basisteam ASS, 2011). Concreet betekent dit dat een kind tijdelijk residentiële zorg krijgt in een leefgroep en van hieruit toe geleid wordt naar deeltijd hulp/daghulp en daarna weer thuis gaat wonen.

Hierbij wordt door Trias aangenomen dat gezinnen te weinig worden betrokken bij de behandeling van hun kind in de leefgroep en dat meer betrokkenheid van ouders kan bijdragen aan het meer en succesvol naar huis gaan van het kind en dus het vergroten van de doorstroom binnen de leefgroepen.
In de praktijk blijkt dat jongeren vaak op jonge leeftijd (9-12 jaar) in de leefgroep komen en hier blijven tot zij 16-18 jaar zijn en er een vervolgplek is, vaak in een vorm van begeleid zelfstandig wonen. Veel jongeren gaan dus niet meer terug naar huis. Dit zorgt ervoor dat er weinig doorstroom is in de leefgroepen met als gevolg een lange wachtlijst met gezinnen die lang moeten wachten op geschikte hulp.

De hoofdvraag van dit onderzoek luidt: 'Hoe kan het Basisteam ASS de ouderparticipatie van ouders
waarvan het kind in leefgroep de Beukenhorst of het Boshuis residentiële hulp krijgt, verbeteren?'
Door middel van de volgende vier deelvragen wordt er antwoord gegeven op deze vraag:
• ' Wat houdt ouderparticipatie in in leefgroepen voor jongeren met een vorm van autisme binnen
de jeugdhulpverlening?'
• 'Hoe en hoe vaak worden ouders momenteel betrokken bij de residentiële behandeling van hun kind
in de leefgroep?'
• 'Hoe en hoe vaak werden ouders van kinderen die vanaf het Boshuis of de Beukenhorst weer terug
geplaatst zijn naar huis, betrokken bij de behandeling toen hun kind nog in de leefgroep woonde?'
• 'Wat kan het basisteam ASS bieden op het gebied van ouderparticipatie?'

Met dit onderzoek wordt onderzocht hoe de ouders van deze jongeren worden betrokken bij de
residentiële behandeling van Trias Jeugdhulp, hoe ouders dit ervaren en waar verbeteringen te
behalen zijn. Om het onderzoek zoveel mogelijk haalbaar, valide en betrouwbaar te maken, richten
wij ons alleen op het Basisteam ASS in de regio IJsselvecht. Daaronder vallen de leefgroepen
Beukenhorst en Boshuis en het Intern Begeleid Wonen (IBW). Omdat de leeftijdscategorie, de
behandelsetting en de doelstelling bij het IBW heel anders zijn dan in de leefgroepen, willen wij
onze doelgroep beperken tot de Beukenhorst en het Boshuis. Hier verblijven normaal begaafde (IQ
hoger dan 85) jongeren in de leeftijd van twaalf tot en met achttien jaar oud. Al deze jongeren
hebben een vorm van autisme.

Het onderzoek is als volgt opgebouwd:
In Hoofdstuk 1 wordt beschreven en verantwoord hoe de vier deelvragen worden onderzocht en
beantwoord. In Hoofdstuk 2 behandelen we de eerste deelvraag: 'Wat houdt ouderparticipatie in in
eefgroepen voor jongeren met een vorm van autisme binnen de jeugdhulpverlening?'. In dit hoofdstuk
wordt een beschrijving gegeven van de instelling Trias Jeugdhulp, de doelgroep 'ASS' en het begrip
'ouderparticipatie'. In Hoofdstuk 3 wordt de tweede deelvraag behandeld: 'Hoe en hoe vaak worden
ouders momenteel betrokken bij de residentiële behandeling van hun kind in de eefgroep?' Hier wordt
een beschrijving gegeven van wat de ouderparticipatie op dit moment
nhoudt binnen deze leefgroepen vanuit het perspectief van de werknemers en ouders verder wordt
er gekeken naar hoe dit ervaren wordt door de ouders. In Hoofdstuk 4 wordt de derde deelvraag
behandeld: 'Hoe en hoe vaak werden ouders van kinderen die vanaf het Boshuis of de Beukenhorst weer
terug geplaatst zijn naar huis, betrokken bij de behandeling toen hun kind nog in de leefgroep
woonde?' Hierin wordt onderzocht hoe en hoe vaak de ouders destijds werden betrokken bij de
behandeling van hun kind in de leefgroep en hoe zij dat hebben ervaren. In Hoofdstuk 5 wordt de
vierde deelvraag behandeld: 'Wat kan het basisteam ASS bieden op het gebied van ouderparticipatie?'
Tenslotte wordt in Hoofdstuk 6 de conclusies van het onderzoek beschreven. Hierin worden de
resultaten van het onderzoek meegenomen.

Dit onderzoek kan uitwijzen hoe de ouderparticipatie verbeterd kan worden bij het Basisteam ASS,
daarmee wordt getracht bij te dragen aan het meer en succesvol naar huis gaan van kinderen en
jongeren die nu een residentiële behandeling krijgen in de leefgroepen.