Samenvatting

De doelstellingen die de Europese Unie zichzelf stelt
op het gebied van studentenmobiliteit in het hoger onderwijs,
veranderen het onderwijsmodel fundamenteel. Van
aanbodgericht (het proces staat centraal) transformeert het
naar klantgericht (de keuze van de student staat centraal).
Deze omslag, die aansluit bij de al sinds de jaren tachtig
van de vorige eeuw in gang gezette ontwikkeling naar
vraaggestuurd onderwijs, gaat gepaard met onzekerheid en
conflicten. Zij sleutelt immers aan veel van de basiskenmerken
van het traditionele onderwijs. Theorieën op het gebied
van verandering en procesintegratie geven aan dat er eisen
gesteld worden aan de volwassenheid van een organisatie,
voordat er sprake kan zijn van het bieden van de voor klantgericht
werken vereiste transparantie. Er is een zekere mate
van interne integratie van processen en informatiefuncties
vereist voordat de integratie met de buitenwereld van andere
onderwijsinstellingen en externe studenten mogelijk is.
Het groeien naar deze volwassenheid is een pijnlijk proces
van loslaten van de eigen afdelings- of instellingsbelangen
en het aanvaarden van hogere instellings- en maatschappelijke
belangen. Dit ontwikkelingsproces doorloopt drie fasen
(era's) en kenmerkt zich door twee crises: tijdens de zogenaamde
technological discontinuity naar de information
era moet een instelling haar eigen onderwijsprocessen en
informatiefunctie tot een geïntegreerd geheel omsmeden;
tijdens de organizational discontinuity naar de netwerk era
zal de integratie met de externe omgeving van de netwerksamenleving
tot stand moeten komen. Deze crises lijken
onvermijdelijk ook in het hoger onderwijs te ontstaan en vereisen visie en een vaste hand van bestuurders. Omdat
we de overgang naar de netwerk era in Europees verband
kunnen zien aankomen, kunnen we ons erop voorbereiden
door nu al te gaan werken aan de standaardisatie van de
onderwijsbeschrijving en van de toegangsprocedures.