Samenvatting

Mijn onderzoek bestaat uit het gebruik van social media door tweede klasleerlingen vmbo-bk in rela-tie tot hun burgerschapscompetenties. Docenten proberen hun leerlingen af te leveren als goede burgers die sociaal gezien op een positieve manier functioneren in onze maatschappij. Social media speelt een grote rol in de huidige maatschappij, zeker onder jongeren. De laatste jaren wordt er steeds meer aandacht besteed aan mediawijsheid. Jongeren reageren impulsief en zijn zich niet altijd bewust van de consequenties van hun daden. Dit geldt ook voor het gebruik van social media. Social media kan een positieve bijdrage leveren aan het onderhouden van contacten, maar kan ook op een negatieve manier worden ingezet. De vraag is of jongeren zich hier voldoende bewust van zijn. Ik ben op zoek gegaan naar de manier waarop jongeren tegen het gebruik van social media aankijken. Daar-aan heb ik onderstaande burgerschapscompetenties gekoppeld.

Maatschappelijk verantwoord handelen; medeverantwoordelijkheid nemen voor de leefgemeen-schappen waartoe men behoort:

- Kent sociale regels (wettelijke of ongeschreven regels voor het sociaal verkeer).
- Wil zich sociaal rechtvaardig opstellen (niemand uitsluiten).
- Is bereid tot zorg en hulp.
- Wil de ander en het milieu niet schaden door eigen gedrag.
- Kan zich sociaal rechtvaardig opstellen.
- Denkt na over belangentegenstelling en sociale cohesie, sociale processen (in- en uitsluiting) en eigen bijdrage aan sociale rechtvaardigheid.

Omgaan met conflicten; betreft (lichte) conflictsituaties of belangentegenstellingen waarbij de jonge-re zelf ‘partij’ is:
- Kent manieren om conflicten op te lossen zoals zoeken naar win-win oplossingen, hulp van anderen inroepen, ongelijk bekennen, escalatie voorkomen.
- Wil conflicten onderzoeken, is bereid het standpunt van de ander serieus te nemen en sa-men naar een acceptabele oplossing zoeken.

- Kan naar de ander luisteren, zich in de ander verplaatsen en win-win oplossingen zoeken.
- Denkt na over hoe het conflict heeft kunnen ontstaan, over eigen en andermans rol daarin en over mogelijkheden om conflicten te voorkomen of op te lossen. (Universiteit van Amsterdam, 2010)
Bovenstaande burgerschapscompetenties heb ik verwerkt in vragen rondom het gebruik van social media. De jongeren zijn ondervraagd door middel van een enquête. Eén groep heeft voorafgaand aan de enquête een voorlichting gekregen over het gebruik van social media. Twee andere groepen niet. Met mijn onderzoek probeer ik erachter te komen of en zo ja, hoe voorlichting en bewustwor-ding rondom het gebruik rondom social media een positieve invloed heeft op de burgerschapscom-petenties rondom het gebruik van social media.

Ik heb mij verdiept in de theorie rondom social media, burgerschap en bewustwording rondom deze onderwerpen. Burgerschap is een geheel van vaardigheden die je verwerft en ontwikkelt gedurende je hele leven. Deze vaardigheden heb je nodig om op een positieve manier met social media om te gaan. Onderwijs kan bijdragen aan de ontwikkelen van de burgerschapsvaardigheden.

De hoofdvraag die ik door middel van mijn onderzoek wil beantwoorden is:
Hoe kan ik de burgerschapscompetenties van leerlingen van de tweede klas vmbo-bk verhogen in relatie tot het gebruik van social media tijdens de les Nederlands.
Het gebruik van social media en burgerschapscompetenties in het algemeen en op het maatschappe-lijke vlak in het bijzonder, vind ik zo belangrijk, dat ik door middel van mijn onderzoek erachter wil komen op welke wijze ik als docent een positieve rol kan spelen in het leven van mijn leerlingen op bovengenoemde vlakken.
Ik voer mijn onderzoek uit in drie tweede klassen vmbo-bk, bestaande uit in totaal 66 leerlingen. Een van de klassen, klas 2a krijgt voorlichting en een groepsgesprek om bewustwording te creëren, voor-afgaand aan de enquête die ze invullen. De andere twee klassen krijgen deze voorbereiding niet.
Uit de resultaten van mijn onderzoek is gebleken dat de bewustwordingsles voorafgaand aan het invullen van de enquête, niet van invloed is geweest op de burgerschapscompetenties van de leer-lingen van klas 2a. De resultaten van de leerlingen van de klassen 2a en 2b komen grotendeels over-een. Leerlingen van alle klassen geven aan dat zij het van belang vinden dat docenten op de hoogte zijn van de verschillende soorten social media en het gebruik hiervan. Dit biedt mij als docent de mo-gelijkheid om hiermee aan de slag te gaan.
Een opvallend bijkomend resultaat van mijn onderzoek is dat klas 2c sterk afwijkt van de andere klas-sen, in negatieve zin. Dit biedt aanleiding tot de verbetering van de dynamiek in deze klas.
In mijn aanbevelingen ga ik in op het verbeteren van de aandacht voor het gebruik van social media bij CSW. Ook het in kaart brengen van de burgerschapscompetenties van leerlingen in het algemeen verdient nog veel verbetering. Een eerste stap hierin zou kunnen zijn om alle leerlingen van onze school de, speciaal voor het voortgezet onderwijs ontwikkelde, vragenlijsten burgerschapmeten in te laten vullen. Op die manier beschikt CSW over een nulpunt, van waaruit gewerkt kan worden aan het ontwikkelen van de burgerschapscompetenties van leerlingen en vervolgens op de relatie van deze competenties tot het gebruik van social media.
Ik kijk met plezier terug op het uitvoeren van mijn onderzoek. Onderzoekstechnisch ben ik niet sterk, maar op het persoonlijke en motiverende vlak wel. Dit biedt mij als docent de mogelijkheid om een ingang te vinden bij leerlingen om over het gebruik van social media en burgerschapscompetenties te filosoferen.