Samenvatting

Wereldwijd wordt onderwijs gezien als een sleutel om goed voorbereid de toekomst in te gaan. Nieuwe technologieën en bevolkingsgroei hebben overal invloed op cultuur en aard van arbeidsprocessen. In Nederland wordt steeds vaker de roep gehoord om jongeren toe te rusten met de zogenoemde 21e eeuwse vaardigheden. Deze 21e eeuwse vaardigheden zijn generieke vaardigheden en daaraan te koppelen kennis, inzicht en houdingen die nodig zijn om te kunnen functioneren in en bij te dragen aan de kennissamenleving van morgen.
Cultuuronderwijs zou een belangrijke rol kunnen spelen bij de ontwikkeling van die vaardigheden. Juist binnen cultuureducatie komen alle 21e eeuwse vaardigheden in meer of mindere mate aan bod. Door het creatieve proces centraal te stellen in de leerlijnen wordt beoogd creativiteit te ontwikkelen. Door regelmatig reflectiemomenten in te bouwen wordt het kritisch denken en zelfregulering ontwikkeld, en divergente opdrachten bevorderen het probleemoplossend denken en handelen. Daarnaast werken leerlingen in het leergebied kunstzinnige oriëntatie regelmatig aan gezamenlijke opdrachten en projecten. Dit bevordert de vaardigheid samenwerken.

Het doel van de literatuurstudie is een goed overzicht te scheppen van wat bekend is over cultuureducatie en 21e eeuwse vaardigheden. Op grond hiervan is het mogelijk de nodige keuzes te maken en cultuureducatie en de 21e eeuwse vaardigheden voor dit onderzoek te definiëren. Hierbij spelen ook schoolkenmerken een rol. Het totale D21 onderzoek geeft namelijk uiteindelijk antwoord op de vraag hoe er bij verschillende soorten scholen aan cultuureducatie gewerkt wordt en welke rol de 21e eeuwse vaardigheden hierbij spelen.

De onderzoeksvragen die leidend zijn gewest voor deze literatuurstudie zijn:
- Wat wordt verstaan onder de 21 eeuwse vaardigheden van leerlingen in het basisonderwijs?
- Wat is cultuureducatie en welke definiëring is het meest passend voor dit onderzoek?
- Welke van de 21e eeuwse vaardigheden sluiten expliciet aan bij cultuureducatie?
- Op welke kenmerken zijn basisscholen in te delen in verschillende typen scholen?

Binnen de 21e eeuwse vaardigheden is een selectie gemaakt voor creativiteit, samenwerken, informatievaardigheden en sociale culturele vaardigheden, beschreven volgens de conceptualisatie van Thijs, Fisser en van der Hoeven (2014) welke weer gebaseerd is op de studies van Voogt en Robin (2010). Bij de conceptualisatie van cultuureducatie is de keuze gemaakt voor het theoretisch leerplankader Cultuur in de spiegel (CIS, van Heusden, 2010), aangevuld met voorwaarden voor cultuureducatie (Haanstra, 2010). De schoolkenmerken worden beschreven op basis van de typologie van scholen (Hooiveld, 2001).