Samenvatting

Net als lezen, is het schrijven van teksten geen vaardigheid die zich vanzelf ontwikkelt, maar die aangeleerd moet worden. Schrijven wordt gezien als een complexe, cognitieve vaardigheid. De schrijver laat eigen vaardigheden, strategieën, kennis en inzichten samenvloeien tot een tekst met een logische opbouw en samenhang, die door een ander begrepen kan worden (Kellogg, 2008; McCutchen, 2011). Het schrijven van teksten doet daarmee een beroep op veel executieve processen (Graham, Harris & Olinghouse, 2007). Wanneer leerlingen een beperking hebben in het executief functioneren zou dat dus invloed kunnen hebben op het uitvoeren van de schrijftaken.

Op basis van een literatuuronderzoek en een analyse van onderwijs- en ondersteuningsbehoeften van vier leerlingen, is een interventie ten aanzien van schrijven in relatie tot het executief functioneren ontworpen, uitgevoerd en geëvalueerd. In deze interventie staan motivatie, self-efficacy, competentie, zelfregulatie en expliciete strategie-instructie centraal. De uitkomsten van de effectmeting en van de evaluatie impliceren een meerwaarde van deze aspecten in interventies en instructie ten aanzien van schrijven.

Er wordt een relatie gelegd tussen 'willen', 'kunnen' en 'doen'. Motivatie kan gezien worden als katalysator van actief, strategisch schrijfgedrag. Het 'willen' is daarmee een waardevol uitgangspunt. Wanneer leerlingen door middel van expliciete strategieën ook de middelen geboden krijgen om hun verhaal vorm te geven, krijgen zij mogelijkheden en inzicht ten aanzien van het 'kunnen'. Wanneer het vertrouwen en inzicht van de leerlingen in hun capaciteiten (self-efficacy) gestimuleerd wordt en wanneer zij handreikingen krijgen voor hoe zij hun vaardigheden zelfstandig kunnen inzetten (door begeleiding en ondersteuning van zelfregulatie), komen zij tot het 'doen'. Bij de vier participanten had deze werkwijze een positieve invloed op de tekstkwaliteit, inclusief de taal en spelling. De leerlingen waren bovenal trots op hun verhalen...

"...En ze schreven nog lang en gelukkig."