Samenvatting

De lerarenopleiding voor lichamelijke opvoeding introduceert de studenten in de vakdidactiek van het bewegingsonderwijs. De vakdidactiek is een theoretisch hulpmiddel om praktische lesgeefvragen te beantwoorden. De aanleiding van dit onderzoek is de vraag of de Calovakdidactiek in voldoende mate aansluit bij de huidige bewegingsonderwijspraktijk vanuit het perspectief van de lerarenopleiders.

Deze vraag was lastig te onderzoeken omdat er in de verplichte literatuur voor de Calo-lo-studenten geen tekst te vinden was waarin de gehele Calovakdidactiek beschreven staat. Vier wetenschappelijke publicaties (Tamboer, Meerdink, Heij) en elf verplichte TBO-teksten (Loopstra, Crum, Van der Palen, Verweij) vormden de bron voor een kwalitatief onderzoek naar didactische vragen in de Calovakdidactiek.

Door de frame-analyse van deze teksten werd duidelijk dat er vier didactische hoofdvragen zijn over de doelstelling, beginsituatie, methode en evaluatie. Een didactische hoofdvraag is geen eenduidige vraag maar een verzameling van verschillende vragen die ten opzichte van elkaar overeenkomen en verschillen. Zo’n verzameling vragen word op grond van de figuratietheorie een spanningsveld genoemd Hierbij gaat het niet om het vinden van één antwoord maar om een onvoorspelbaar keuzeproces met herkenbare patronen. Naast de vier didactische hoofdvragen kwamen nog twee andere spanningsvelden in beeld: het verband tussen de vier hoofdvragen en het thema samenwerken tussen leerlingen onderling en met de vakleerkracht. De analyse van de deze teksten leverde zes didactische spanningsvelden op:

1. Spanningsveld tussen de vier didactische hoofdvragen.
2. Spanningsveld tussen de doelstellingsvragen
3. Spanningsveld tussen de beginsituatievragen.
4. Spanningsveld tussen de methodevragen.
5. Spanningsveld tussen de evaluatievragen.
6. Spanningsveld tussen de samenwerkingsvragen.

In een enquête onder de Calo-lo-docenten is gevraagd in welke mate de geselecteerde didactische vragen dienstbaar zijn uitgewerkt voor de praktijk. Uit de enquêteresultaten kan de positieve conclusie getrokken worden dat de meerderheid van de 36 respondenten tevreden is hoe de vragen over doelstelling, beginsituatie en methode zijn uitgewerkt. Ook het verband tussen deze drie didactische hoofdvragen wordt positief beoordeeld.

De meerderheid van de respondenten is ontevreden over de uitwerking van de evaluatie- en de samenwerkingsvragen. Dit betekent dat de leerkracht waarschijnlijk onvoldoende vakdidactische inzichten heeft om de bewegingsonderwijs lessen te evalueren. Vanuit de doelstelling van het bewegingsonderwijs is het wenselijk dat de leerlingen betrokken zijn bij de mogelijke keuzes tijdens het onderwijsleerproces en daardoor ook bij de evaluatie. Helaas zijn de samenwerkingsvragen ook niet voldoende uitgewerkt.

De aanbeveling aan het LO-team is om de antwoorden op de evaluatie- en samenwerkingsvragen te onderzoeken in samenwerking met de leerkrachten in de praktijk, omdat zij impliciete kennis hebben over hoe je samen met kinderen de lessen kunt evalueren. Dit vraagt om een omkering van de didactische ontwikkelrichting: niet van doelstellingen naar evaluatie, maar van evaluatie naar methode. Het gaat om een didactiekswitch; van waar naartoe, naar waar vandaan.