Samenvatting

Binnen de Europese Unie wordt al jaren toegewerkt naar een eenduidig asiel- en migratiebeleid. De Richtlijn 2008/115/EG van het Europees Parlement en de Raad van 16 december 2008 over gemeenschappelijke normen en procedures in de lidstaten voor de terugkeer van onderdanen van derde landen die illegaal op hun grondgebied verblijven, de Terugkeerrichtlijn, betreft een van de maatregelen die in het leven zijn geroepen. Ten behoeve van implementatie van de Terugkeerrichtlijn is op
31 december 2011 de Nederlandse wetgeving aangepast. De Terugkeerrichtlijn ziet op het bevorderen van de terugkeer van op het grondgebied verblijvende illegalen naar het land van herkomst. Zelfstandige terugkeer van de vreemdeling staat voorop, maar indien de vreemdeling daar geen gehoor aan geeft, dan kan de vreemdeling, ten behoeve van de uitzetting naar zijn land van herkomst, in vreemdelingendetentie worden gezet. Vreemdelingendetentie mag niet zomaar, dit dient te gebeuren aan de hand van criteria, welke sinds de implementatie van de Terugkeerrichtlijn in artikel 5.1, tweede lid van het Vreemdelingenbesluit 2000 (Vb 2000) zijn neergelegd.

Het onderwerp van dit rapport is de vraag: 'op grond van welke criteria kan een vreemdeling in bewaring worden gesteld na implementatie van de richtlijn 2008/115/EG en op welke wijze dienen deze criteria te worden geïnterpreteerd?' Deze vraag is gesteld door de rechtbank 's-Hertogenbosch, sector bestuursrecht vanwege het feit dat de Terugkeerrichtlijn pas een half jaar zijn werking heeft en nog onduidelijk bestaat over de uitleg van de criteria om een vreemdeling rechtmatig in vreemdelingendetentie te plaatsen.

Het onderzoek heeft zich gericht op bestaande literatuur, wet- en regelgeving, de ontstaansgeschiedenis van de betreffende wet- en regelgeving, internetartikelen en jurisprudentie-onderzoek, van zowel Europese rechters als lagere- en hogere rechters in Nederland.

Uit het onderzoek kan - kort gezegd worden geconcludeerd dat - een maatregel van bewaring gerechtvaardigd kan worden opgelegd, indien minimaal twee criteria, zoals bedoeld in artikel 5.1 van het Vb 2000 terecht aan de maatregel ten grondslag zijn gelegd. Gelet op de beperkte jurisprudentie die voorhanden is, kan er nog geen afzonderlijke interpretatie geven worden aan de criteria, zoals vorenbedoeld artikel. Het is gebleken dat het opnemen van de criteria aan een maatregel voor inbewaringstelling, erg casuïstisch is. In iedere bewaringszaak spelen andere feiten en omstandigheden een rol en hierdoor dient elke zaak zijn individuele aspecten te worden beoordeeld. Evenzo is uit het onderzoek gebleken dat het motiveringsbeginsel voor, zowel de vreemdeling als de minister, een grote rol spelen bij de uiteindelijke beoordeling. Voor een aantal criteria was het mogelijk om de interpretatie uit de jurisprudentie te destilleren. Voor de overige criteria is, met inachtneming van de huidige jurisprudentie, een beoordelingsrichting aangereikt voor de opdrachtgever op welke wijze zij hier mogelijke invulling aan kunnen gegeven. De rechters kunnen bij de uitleg van de criteria een grotere rol spelen. Door middel van een actievere rol op de zitting en het publiceren van de uitspraken kan op den duur meer inzichten ontstaan over de betekenis van de criteria.