Samenvatting

Bureau Bestuurlijke en Juridische Zaken heeft verzocht om een juridische analyse te overleggen waarin is beschreven wat de mogelijke gevolgen zijn van toepassing van het relativiteitsvereiste met betrekking tot versnelling van beroepsprocedures en rechtsbescherming van burgers. Deze afstudeerscriptie gaat daar dan ook op in.
Uit onderzoek is gebleken is dat het relativiteitsvereiste niet bijdraagt aan versnelling van beroesprocedures. Het leidt juist tot een extra werklast voor rechters, wat mogelijk vertraging van procedures tot gevolg heeft. Uit onderzoek blijkt ook dat het relativiteitsvereiste op zichzelf geen noodzakelijke maatregel is om versnelling te realiseren. Het relativiteitsvereiste komt namelijk pas aan de orde wanneer de ontvankelijkheidfase is gepasseerd.
Na relevante jurisprudentie te hebben geanalyseerd is er wat betreft de gevolgen voor rechtsbescherming van burgers naar voren gekomen dat het relativiteitsvereiste geen inbreuk maakt op rechtsbescherming. Dit blijkt uit in het onderzoek opgenomen cijfers naar aanleiding van geanalyseerde jurisprudentie. Daarnaast kunnen de werkwijzen van rechtsprekende organen een rol spelen in de opvatting dat er mogelijk inbreuk wordt gemaakt op rechtbescherming met toepassing van het relativiteitsvereiste. Echter, de rechter is gehouden aan de regels omtrent het in acht nemen van rechtsbescherming. Een bepaalde werkwijze van een rechtsprekend orgaan kan daarom in dit geval niet leiden tot een inbreuk op rechtbescherming. Ook is uit onderzoek gebleken dat het relativiteitsvereiste door het kabinet is vormgegeven om te voorkomen dat bij tal van projecten betrokkenen zich als appellant kunnen melden, wat impliceert dat het vereiste gezien zou moeten worden als een ontvankelijkheidcriterium. In de praktijk blijkt het vereiste pas toegepast te worden wanneer de rechter toekomt aan de beoordeling van de beroepsgronden. Het doel van de wetgever en de feitelijke toepassing van het relativiteitsvereiste lijken niet met elkaar overeen te komen. Toepassing van het relativeitsvereiste in het omgevingsrecht heeft ook geen negatieve invloed op de rechtsbescherming. Dit blijkt uit een in het onderzoek gemaakte analogieredenering tussen de afschaffing van de actio popularis en de introductie van het relativiteitsvereiste. Tot slot blijkt het ook uit geanalyseerde jurisprudentie.