Samenvatting

De cao is tegenwoordig niet meer weg te denken uit onze maatschappij. Ongeveer
85% van de onzelfstandige beroepsbevolking heeft met een cao te maken. De
wettelijke onderbouwing van de cao is onder andere vastgelegd in de Wet CAO en de
Wet AVV. Het bijzondere van een cao en het algemeen verbindend verklaren van caobepalingen
is dat hierdoor boven het individuele arbeidsrecht regels komen te
'hangen' die werkgevers- en werknemersorganisaties tot stand hebben gebracht.
Dit onderzoeksrapport is het resultaat van het onderzoek naar wanneer een cao
doorwerkt in een individuele arbeidsovereenkomst en de toepasbaarheid van dit
systeem, dat uitgevoerd is in opdracht van Van den Boomen Advocaten,
Belastingadviseurs en Notarissen. De centrale vraagstelling van dit onderzoek luidt als
volgt: Wanneer werkt een cao door in een individuele arbeidsovereenkomst en is dit
systeem praktisch toepasbaar?
Onder doorwerking, ook wel de normatieve werking genoemd, wordt verstaan de
dwingende doorwerking van het in de cao bepaalde in een individuele
arbeidsovereenkomst, gesloten tussen een werkgever en een werknemer die beiden
aan de cao gebonden en daarbij getrokken zijn.Doorwerking houdt in dat bepaalde
cao-bepalingen dwingend van toepassing zijn, of te wel doorwerken, in een
individuele arbeidsovereenkomst. Het doel van dit onderzoek is om na 20 weken een
rapport te overhandigen aan de arbeidsrechtadvocaten van Van den Boomen
Advocaten, Belastingadviseurs en Notarissen met daarin een duidelijk overzicht over
wanneer een cao doorwerkt in een individuele arbeidsovereenkomst en een antwoord
op de vraag of dit systeem praktisch toepasbaar is. De arbeidsrechtadvocaten merken
dat het in de praktijk steeds zoeken is hoe in specifieke gevallen een cao doorwerkt in
een individuele arbeidsovereenkomst.
Naar aanleiding van dit onderzoek kunnen een aantal conclusies en aanbevelingen
worden gedaan. Algemeen wordt gesproken over de doorwerking van een cao in een
individuele arbeidsovereenkomst als bepalingen van een cao in de individuele
arbeidsovereenkomst doorwerken. Uit dit onderzoek is gebleken dat een gehele cao
niet kan doorwerken in een individuele arbeidsovereenkomst . Op grond van de Wet
CAO kunnen normatieve cao-bepalingen doorwerken in een individuele
arbeidsovereenkomst en op grond van de Wet AVV tevens diagonale cao-bepalingen.
Obligatoire cao-bepalingen kunnen niet doorwerken.
Doorwerking van normatieve cao-bepalingen in een individuele arbeidsovereenkomst
vindt plaats op grond van de artikelen 9, 12, 13 en 14 Wet CAO en de artikelen 2 lid 1
en 3 leden 1 en 3 Wet AVV.
Doorwerking van diagonale cao-bepalingen in een individuele arbeidsovereenkomst
vindt plaats op grond van de artikelen 2 lid 1 en 3 leden 1 en 3 Wet AVV.
Bij overgang van onderneming vindt doorwerking van normatieve cao-bepalingen in
een individuele arbeidsovereenkomst plaats op grond van de artikelen 9, 12 13, 14a
Wet CAO. Doorwerking van diagonale cao-bepalingen vindt plaats op grond van artikel
2a Wet AVV.
De knelpunten van het systeem van de doorwerking zijn de Wet CAO, de Wet AVV, de
artikelen 9, 12 13 en 14 Wet CAO en de cao en overgang van (een deel van) een
onderneming.
Een aanbeveling uit de literatuur is het systeem dat in Belgie en Frankrijk wordt
toegepast te volgen. Dit systeem is de extension automatique.
Heel rigoureus zou je het volledige systeem op de helling kunnen zetten. De Wet CAO
en de Wet AVV worden afgeschaft. Het opstellen van de cao's per branche wordt
overgelaten aan een instantie. Dat kan een afvaardiging zijn van het Ministerie, de
vakverenigingen of de Ondernemingsraden. Deze entiteiten stellen
branchegerelateerde regelingen op met een bepaalde werkingssfeer, zoals dat nu ook
in de cao staat. De betreffende regeling is dan van toepassing op iedereen die in de
betreffende branche werkzaam is.
Of het huidige systeem van de collectieve arbeidsovereenkomst en het algemeen
verbindend verklaren van cao-bepalingen nog lang zal standhouden is onduidelijk,
maar naar aanleiding van dit onderzoek is het wel duidelijk dat er steeds meer
bezwaren zijn tegen het huidige stelsel van de doorwerking