Samenvatting

De gemeente Reimerswaal is een Zeeuwse gemeente die grondexploitatie tot nu toe bijna altijd
via actieve grondpolitiek probeert te regelen. Hiervoor is gekozen vanwege meerdere redenen. De
gemeente vindt particulier ondernemerschap erg belangrijk, maar ook is het erg belangrijk om de
kosten die de gemeente maakte met o.a. het bouw- en woonrijp maken van grond te kunnen
verhalen.
De mogelijkheden voor de gemeente met betrekking tot het kostenverhaal onder de oude wetgeving
bestond uit het uitgeven van bouwgrond bij actieve grondpolitiek. Als de gemeente meer
passief optrad konden de kosten alleen verhaald worden door het maken van een overeenkomst
met partijen op basis van de exploitatieverordening van de gemeente (art 42 WRO, Oud) of het
toepassen van het baatbelastingsinstrument (artikel 222 Gemeentewet).
Het probleem bij het sluiten van deze overeenkomsten was dat het niet bindend is. Marktpartijen
wilden dus niet altijd meewerken aan betaling van de kosten die de gemeente maakte waardoor
ze dus geen overeenkomst sloten. De baatbelasting was een instrument wat erg lastig was uit te
voeren voor de gemeente. Hierdoor heeft de gemeente Reimerswaal er voor gekozen dit instrument
nooit in te zetten.
Onder de nieuwe Wet ruimtelijke ordening (Wro) bestaat nog steeds de mogelijkheid om kosten
te verhalen bij actieve grondpolitiek. Echter de mogelijkheden die er zijn bij een passief gemeentelijk
beleid zijn uitgebreid. Deze mogelijkheden bestaan nog steeds uit het maken van een overeenkomst.
Gebeurt dit niet dan dient de gemeente een exploitatieplan vast te stellen waarin het
kostenverhaal verplicht wordt geregeld.
Deze overeenkomst kan worden opgesteld in twee stadia. In het eerste stadium is het kostenverhaal
anderszins geregeld en hoeft de gemeente geen exploitatieplan meer te maken, deze overeenkomst
heet een anterieure overeenkomst. Er bestaat ook de mogelijkheid om nadat het exploitatieplan
is vastgesteld op basis van het exploitatieplan een posterieure overeenkomst te sluiten.
Deze mogelijkheden zorgen ervoor dat een gemeente meer mogelijkheden heeft om zijn kosten
te verhalen.
De gemeente Reimerswaal heeft als uitgangspunt om actieve grondpolitiek toe te passen. Dit betekent
dat de gemeente op enig moment gronden moet verwerven om deze later (opnieuw) te
bebouwen. Dit kan de gemeente doen door verwerving in de minne, een voorkeursrecht op gronden
te leggen of te onteigenen. Net zoals elke gemeente probeert de gemeente Reimerswaal altijd
eerst de grond aan te kopen van partijen. Lukt dit niet dan is de gemeente Reimerswaal heel
erg terughoudend met het gebruiken van zijn verwervingsinstrumenten. Mocht totale actieve
grondpolitiek in de toekomst nog steeds het uitgangspunt blijven dan valt er aan te bevelen dat
hier meer gebruik van wordt gemaakt.
De gemeente Reimerswaal zal moeten evalueren of het haalbaar en verstandig is om totaal actief
grondpolitiek toe te blijven passen. De mogelijkheden bij passief beleid zijn tegenwoordig uitgebreider
en beter te handhaven. Hierbij moet wel worden aangegeven dat er actief moet worden
omgegaan met passief beleid. Dit houdt in dat de gemeente zelf op zoek moet naar partijen die
mee willen werken aan de ontwikkeling van een plangebied.
Het valt aan te bevelen, om met betrekking tot het kostenverhaal als uitgangspunt het sluiten
van overeenkomsten te nemen. De voorkeur gaat uit naar het sluiten van anterieure overeenkomsten
met partijen, aangezien de gemeente in dit geval geen exploitatieplan hoeft te maken.
Via een exploitatieplan kunnen ook de kosten worden verhaald. Daarnaast kan hierin veel meer
worden opgenomen. Hierbij kan worden gedacht aan o.a. woningbouwcategorieën, locatie-eisen
en faseringen. Per plangebied zal bekeken moeten worden of dit gewenst is en hoe dit toegepast
moet worden.
6
Woningbouwcategorieën dienen opgesteld te worden op het moment dat de gemeente zijn kostenverhaal
via het exploitatieplan laat lopen. Dit betekent namelijk dat er een voorschrift tot betaling
volgt na de verlening van een bouwvergunning. Dit voorschrift komt tot stand aan de hand
van een verdeelsleutel. Deze verdeelsleutels worden opgesteld door ze te koppelen aan percelen.
Deze percelen dienen ook aan te geven welk type woning erop komt te staan. Het zou namelijk
oneerlijk zijn om een perceel met daarop een kleine woning meer te laten betalen dan een perceel
met daarop een grote woning. Dit kan gebeuren doordat er verdeelsleutels moeten worden
aangegeven in het exploitatieplan.
Faseringen kunnen de gemeente Reimerswaal zowel in de Molenpolder als in andere plangebieden
helpen om te voorkomen dat lastige partijen dwars gaan liggen. Op het moment dat een partij
zich namelijk niet aan zijn fasering houdt bestaat de mogelijkheid tot onteigening.
Natuurlijk zijn er nog meer mogelijkheden op te nemen in het exploitatieplan. Het merendeel valt
terug te lezen in deze scriptie.
In hoofdstuk twee heb ik aangegeven dat er meer mogelijkheden voor de gemeente Reimerswaal
zijn om het kostenverhaal te regelen. De mogelijkheden die de wetgever biedt zijn beter te handhaven.
Hierbij dient wel de kanttekening te worden gemaakt dat ze veel tijd in beslag zullen nemen.