Samenvatting

In het kader van een afstudeeropdracht wordt in dit onderzoeksrapport het doel gesteld om na een
analyse van het nieuwe wetsvoorstel 30 145, Wet bevordering voortgezet ouderschap en zorgvuldige
scheiding, te komen tot een inventarisatie van de mogelijke knelpunten die de betrokken partijen
kunnen ervaren in de praktische opstelling, toepassing en effectuering van het wetsvoorstel en
daarmee het verplichte ouderschapsplan. Daarnaast wordt aan de hand van deze inventarisatie aan de
advocaat (Ellen Driessen) een praktische handreiking gegeven hoe om te gaan met het wetsvoorstel
(en dan in het bijzonder met het ouderschapsplan), zodat de advocaat zich op een praktische manier
kan voorbereiden op het bijstaan van cliënten die - na de wetswijziging - willen gaan scheiden.
Het wetsvoorstel waarin de hierboven omschreven doelstelling centraal staat richt zich voornamelijk
tot ouders die willen gaan scheiden. Zij moeten volgens het wetsvoorstel vroegtijdig nadenken over de
invulling van dit ouderschap na scheiding en hierover afspraken maken. Onnodige conflicten kunnen
hierdoor achteraf voorkomen worden. Het uiteindelijke doel van het wetsvoorstel is de scheidings- en
omgangsproblematiek verminderen en de goede ontwikkelingen op het gebied van het
echtscheidingsrecht bevorderen. Het kind speelt ook een belangrijke rol binnen het wetsvoorstel, hij
staat namelijk centraal. Voor een kind is het verschrikkelijk als de ouders uit elkaar gaan. Zij voelen
zich verlaten en zijn boos, verdrietig en verward. Hiermee kan meteen gekomen worden tot de
belangrijkste wijziging die het wetsvoorstel beoogd. Na inwerkingtreding van het wetsvoorstel worden
ouders verplicht een ouderschapsplan op te stellen. In dit ouderschapsplan worden afspraken gemaakt
over hoe ouders het ouderschap na scheiding willen invullen. Met het wetsvoorstel worden ook
wijzigingen voorgesteld in het gezagsrecht, het omgangsrecht en het alimentatierecht en worden er
veranderingen voorgesteld met betrekking tot mediation, jeugdzorg en de bijzondere curator.
Hoewel het wetsvoorstel mooie doelen voor ogen heeft, ontstaat er toch een aantal knelpunten en
onduidelijkheden die samenhangen met het wetsvoorstel. Deze knelpunten ontstaan met betrekking tot
het verplicht stellen van het ouderschapsplan, op het gebied van (forensische) mediation, met
betrekking tot de machtsongelijkheid tussen partijen en met betrekking tot kinderen in het
bemiddelingsproces. Ook ontstaat er met het wetsvoorstel een aantal onduidelijkheden, welke in de
praktijk verder uitgekristalliseerd zullen worden.
De deskundigen, die middels interviews hun visie op het wetsvoorstel hebben kunnen loslaten, zitten
over het algemeen op één lijn. Wat betreft het kind zijn alle deskundigen het eens dat kinderen
gehoord moeten worden. Zij moeten hun mening kenbaar kunnen maken. Bij wié dit moet gebeuren,
daarover verschillen zij van mening. De één zegt bij de advocaat, de ander zegt bij een psycholoog of
gedragsdeskundige en weer een andere deskundige is van mening dat dit door middel van het KIESproject
gewoon bij leeftijdgenootjes moet gebeuren. Verder wordt uit alle visies duidelijk dat ouders
bij het opstellen van het ouderschapsplan hulp nodig hebben. Ondersteunende maatregelen met dit
wetsvoorstel zijn dus van belang.
Als aanbeveling wordt gedaan dat advocaten met een kritische blik naar de - door ouders opgestelde -
ouderschapsplannen kijken. Zij moeten ouders terugsturen naar de onderhandelingstafel indien het
ouderschapsplan niet 'indien klaar' is. Verder moet in het ouderschapsplan een datum opgenomen
worden waarop ouders nogmaals rond de tafel gaan zitten om het ouderschapsplan te evalueren en - zo
nodig - bij te stellen. Ook dient het de aanbeveling dat advocaten een netwerk van deskundigen op
verschillende vakgebieden rond zich heen creëren. Dit netwerk moet samenwerken om een scheiding
zo goed mogelijk te regelen en de negatieve gevolgen voor een kind zo klein mogelijk te houden.
Collaborative divorce is een nieuwe manier van scheiden die de traditionele individuele
belangenbehartiging en de coöperatieve probleemoplossende benadering van scheidingsbemiddeling
samenbrengt. Deze manier van scheiding kan als oplossing worden aangevoerd voor de
machtongelijkheid tussen partijen. Het wetsvoorstel heeft zo zijn knelpunten en onduidelijkheden.
Toch wegen de positieve punten zwaarder dan de negatieve en is het een goed initiatief te komen tot
een soort echtscheiding waarin kinderen een belangrijke, centrale rol in krijgen.