Samenvatting

Aanleiding: Het Shaken Baby Syndroom (SBS) is een vorm van lichamelijke kindermishandeling, waarbij een baby zo hard door elkaar wordt geschud dat hierdoor beschadigingen ontstaan aan hersenen, bloedvaten en zenuwen met blijvend letsel of zelfs de dood tot gevolg. Het huilgedrag van een baby is de grootste risicofactor voor het ontstaan van het SBS. In Nederland komen er elk jaar ongeveer vijfentwintig tot veertig kinderen binnen op de eerste hulp met ernstig hersenletsel ten gevolge van schudden. Ieder jaar overlijden er drie tot vier kinderen aan de gevolgen van het SBS.

Wetenschappelijke onderzoek toont aan dat een preventieve aanpak omtrent het SBS een positieve invloed heeft op het aantal SBS slachtoffers. Naar aanleiding van dit onderzoek is voorlichtingsmateriaal ontwikkeld welke gebruikt wordt in Nederland. Sinds 2015 zijn Nederlandse gemeenten verantwoordelijk voor de aanpak van het SBS. Dit wordt aangepakt via de zorgketen van verloskundige, kraamverzorgster en jeugdverpleegkundige. Met dit onderzoek wordt inzichtelijk gemaakt in hoeverre ouders met een kind jonger dan vijf jaar voorgelicht worden omtrent het SBS door de zorgketen: verloskunde, kraamzorg en consultatiebureau in Nederland.

Methode: Er is een kwantitatief onderzoek uitgevoerd door middel van online enquêtes, welke verspreid zijn via social media. In één maand (januari-februari 2016) vulden 158 de enquête in, waarvan 117 enquêtes bruikbaar waren voor het onderzoek. De vragenlijst is geoperationaliseerd aan de hand van de hoofd- en deelvragen en werd verantwoord vanuit literatuur. Respons werd gelabeld en geordend in een codeboek, waarna geanalyseerd in SPPS en beschreven in een eindverslag.

Resultaten: Uit het onderzoek is gebleken dat ouders (N=117) in 31.6% van de gevallen voorgelicht worden over het SBS door de zorgketen. De grote meerderheid van de ouders wordt niet voorgelicht over het SBS (64.2%). De SBS voorlichting wordt in de meeste gevallen gegeven in een mondelinge vorm (32.5%), door de kraamverzorgster (24.8%) en tijdens de kraamperiode (26.5%). Ouders zijn tevreden over de voorlichtingspersoon, -moment en -vorm. Ouders geven aan naast voorlichting van de kraamverzorgster, voorlichting te willen ontvangen van de verloskundige (30.8%) en jeugdverpleegkundige (56.4%). In de meeste gevallen vond er enkel mondelinge voorlichting plaats, een klein deel van de respondenten ontving meerdere voorlichtingsvormen. In 29 van de 117 gevallen is de SBS voorlichting gecombineerd met voorlichting over het huilgedrag van een baby.

Discussie: Ondanks dat het merendeel van de ouders niet was voorgelicht, weten bijna alle ouders wat het SBS inhoudt (93.6%). Ouders geven opvallend aan meer voorlichting te willen ontvangen van de verloskundige en jeugdverpleegkundige. Niet alle ouders zijn tevreden over de gegeven SBS voorlichting, wat begrijpelijk is aangezien het merendeel niet werd voorgelicht. Opvallend was de grote respons door biologische moeders, conclusies zijn daardoor gebaseerd op deze populatie.

Conclusie: Ouders met een kind jonger dan vijf jaar welke de volledige zorgketen doorliepen zijn in een derde van de gevallen voorgelicht over het SBS. Ouders kregen de SBS voorlichting meestal in mondelinge vorm van een kraamverzorgster, tijdens de kraamperiode. Ouders zijn over het algemeen tevreden over de voorlichtingsvorm, -persoon en –moment.

Aanbevelingen: Vervolgonderzoek moet zich richten op de inhoud van en de tevredenheid over SBS voorlichting. SBS voorlichting moet altijd gecombineerd moeten worden met voorlichting over het huilgedrag van een baby. De verloskundige en jeugdverpleegkundige moeten een centralere rol gaan spelen in de voorlichting omtrent het SBS om op deze manier te trachten alle ouders te bereiken.