Samenvatting

Ouderen blijven achter waar het gaat om de hoeveelheid intensief bewegen: (veel) minder ouderen voldoen aan de fitnorm, zij sporten ook minder en zijn minder vaak lid van een sportvereniging dan volwassenen of jongeren. Te weinig bewegen of beweegarmoede kan leiden tot een groter risico op het vroegtijdig krijgen van ziekten en aandoeningen, zoals hart- en vaatziekten, diabetes type 2, kanker en dementie. Ook bevordert te weinig bewegen een vroegtijdige veroudering van het lichaam, zoals een versnelde afname van de fysieke fitheid en cognitief prestatievermogen. Het is bewezen dat regelmatige fysieke training bij kan dragen aan de zelfredzaamheid en participatie, en dus de vitaliteit van ouderen en wellicht een vermindering van de zorgzwaarte.

Activiteiten en Beweegwijzer, onderdeel van WijZijn Bergen op Zoom, wil daarom meer ouderen stimuleren om te bewegen. Als ze inzicht hebben in de determinanten van het beweeggedrag van hun deelnemers, kunnen ze (beter) inspelen op de redenen waarom de deelnemers wel of niet deelnemen aan de beweegactiviteiten. Om ouderen aan te zetten tot fysieke activiteit is het namelijk van belang om inzicht te hebben in de beïnvloedbare factoren van fysieke activiteit. Hiermee kan Activiteiten en Beweegwijzer hun aanbod eventueel aanpassen of wijzigen om huidige deelnemers langer te behouden en een nieuwe instroom te creëren van ouderen die nu nog inactief zijn.
Eerst is een literatuurstudie gedaan naar de determinanten van (beweeg)gedrag. Uit de literatuurstudie is naar voren gekomen dat het ASE-model een grote rol speelt in het beweeggedrag. Het ASE-model bestaat uit de factoren attitude, sociale invloed en de eigen effectiviteit. Daarnaast zijn geanticipeerde spijt, belemmeringen en stimulansen als determinanten meegenomen in een vragenlijst die is uitgezet onder 325 deelnemers van 39 beweeggroepen. Uit het onderzoek kan geconcludeerd worden dat de attitude van de deelnemers ten aanzien van het bewegen positief is. Alle ouderen vinden het belangrijk en leuk om te bewegen of omdat ze weten dat het goed is voor hun gezondheid. Uit het onderzoek blijkt dat de sociale invloed van toepassing is op het deelnemen aan de beweegactiviteiten. Men is al actief en hierdoor heeft een gedeelte minder behoefte aan steun van hun partner of familie, waardoor ze deze ook minder ervaren en minder waarde hechten aan de mening van hun omgeving over bewegen. De inschatting van eigen effectiviteit speelt een grote rol ten aanzien van het bewegen. Als hun gevoel goed is bij een bepaald gedrag, houden ze dit gedrag ook aan. Het ervaren van onvoldoende gezondheid is de grootste belemmering voor ouderen om niet meer te bewegen. Uit het onderzoek kan geconcludeerd worden dat gezondheid, plezier en de behoefte om (nieuwe) personen te ontmoeten van grote invloed zijn op de motivatie om deel te nemen aan de beweegactiviteit.
Het literatuuronderzoek is vergeleken met de uitkomsten van het praktijkonderzoek. Op basis van de bevindingen zijn de volgende aanbevelingen gegeven. Het aanbod aanpassen om de doelgroep mannelijke ouderen te vergroten, door bijvoorbeeld competitievere activiteiten aan te bieden. Om ‘jonge’ ouderen aan te trekken, zullen de beweegactiviteiten op een ander tijdstip moeten plaatsvinden of moet het aanbod zich meer richten op de doelgroep. Het aanbod richten op allochtone ouderen, door bijvoorbeeld wandelgroepen op te zetten voor personen met dezelfde migratieachtergrond. Daarnaast is aanbevolen om een buurtsportcoach in te zetten in de gemeente Bergen op Zoom om inactieve ouderen gerichter te kunnen bereiken om te gaan bewegen. Tot slot een kennismakingsdag organiseren met (klein) kinderen om de inactieve ouderen samen in contact te laten komen met de beweegactiviteiten.