Samenvatting

AANLEIDING. Medicatiefouten worden nog veel gemaakt, vooral het uitzetten en toedienen van de medicatie is risicovol. Een recent ontwikkelde richtlijn voor medicatieveiligheid is de ‘Veilige principes in de medicatieketen’. Een van de veilige principes is het toedienen en registreren van de medicatie, ook wel stap 5 genoemd. De verwachting is dat de principes bijdragen aan het verminderen van de meest voorkomende medicatiefouten in verpleeg- en verzorgingshuizen en daarmee mogelijke (blijvende) schade bij de patiënt voorkomen. Onderzoek wordt gedaan of de verzorgenden en verpleegkundigen uit Team 4 en 5 van ‘Het Nieuwe ABG’ de aanbevelingen van stap 5; ‘het toedienen en registreren van de medicatie’ handhaven in de praktijk. METHODE. Om een antwoord te kunnen geven op de centrale onderzoeksvraag is een kwantitatief onderzoek uitgevoerd. Aan de hand van enquêtes en een observatieonderzoek is de populatie (N=25) onderzocht. De populatie betreft alle verzorgenden en verpleegkundigen uit Team 4 en 5 van ‘Het Nieuwe ABG’. De data is anoniem verwerkt en geanalyseerd met behulp van ‘Statistical Package for the Social Sciences’ (SPSS) versie 21.0.

RESULTATEN. Er zijn 24 enquêtes ingevuld, waarmee een respons van 96% is behaald. Bij de vraag of de respondenten vinden dat zij voldoende kennis hebben rondom het medicatiebeleid geeft 58% aan alle taken en procedures te kennen. Bij de kennisvragen heeft 0% van de respondenten alle vragen correct beantwoord. In totaal zijn bij de kennisvragen 110 van de 192 punten gescoord. Bij het observatieonderzoek konden 64 punten (100%) in totaal worden gescoord wat zou betekenen dat alle aanbevelingen van stap 5 door alle respondenten zijn gehandhaafd. Er zijn 42 punten (65%) behaald. Verder komt uit de resultaten naar voren dat de respondenten aangeven dat een hoge opleiding of sociale druk niet zorgt voor een beter handhaving van de aanbevelingen/richtlijn.

DISCUSSIE. Ondanks dat 58% van de respondenten aangeeft alle taken, verantwoordelijkheden en procedures te kennen, heeft 0% van de respondenten alle kennisvragen correct beantwoord. Het lijkt erop dat de verzorgenden en verpleegkundigen niet op de hoogte zijn van hun eigen kennistekort en het niet naleven van de aanbevelingen. Een grote kans bestaat dat bij de enquêtes sociaal wenselijke antwoorden zijn gegeven gezien het feit dat het niet altijd overeen kwam met het geobserveerde. Dit duidt erop dat de verzorgenden en verpleegkundigen handelingen uitvoeren waarvoor zij (onbewust) niet bekwaam zijn, waardoor de patiëntveiligheid en medicatieveiligheid in gevaar lopen.

CONCLUSIE. Aan de hand van de resultaten van het onderzoek kan worden geconcludeerd dat de verzorgenden en verpleegkundigen uit Team 4 en 5 van ‘Het Nieuwe ABG’ onvoldoende kennis hebben over de aanbevelingen van stap 5 maar het merendeel van de respondenten handhaaft de aanbevelingen wel. Er is echter nog veel plaats voor verbetering want lang niet alle aanbevelingen worden door de verzorgenden en verpleegkundigen nageleefd.

AANBEVELINGEN. Op basis hiervan wordt aanbevolen om extra scholing te geven over de ‘Veilige principes in de medicatieketen’, zowel klassikaal als een verplichte online module. Tevens kunnen verschillende interventies worden ingezet zoals: ‘niet storen hesjes’, visuele herinneringen en kan gebruik worden gemaakt van een app die helpt bij het dubbel controleren van de medicatie. Aan de HZ University of Applied Sciences wordt aanbevolen om langer dan 2 jaar het vak Farmacologie te geven. Een eventueel vervolgonderzoek zou zich kunnen richten op het nut van (online) scholingen, en of het volgen van de aanbevelingen daadwerkelijk leidt tot minder medicatiefouten, uitgebreider onderzoek naar het beter naleven van de richtlijnen en tot slot kan een onderzoek worden uitgevoerd om te kijken of het verstandig is om medicatiefouten persoonlijk/openbaar te maken.