Samenvatting

Steeds meer jongeren lopen blijvende gehoorschade op door het luisteren naar te harde muziek in uitgaansgelegenheden. Jongeren die een gehoorbeschadiging hebben opgelopen kunnen ernstig depressief raken, maar kunnen ook kansen op de arbeidsmarkt mislopen. Daarmee is gehoorbeschadiging zowel een persoonlijk als maatschappelijk probleem. Gehoorbeschadiging is niet te genezen en daarom zijn preventieve maatregelen cruciaal. Uit onderzoek blijkt dat er een aantal preventieve maatregelen genomen kan worden. De eerste is duidelijke afspraken maken met de uitgaansbranche over het maximale geluidsvolume in uitgaansgelegenheden. Dit is echter niet genoeg, omdat de uitgaansbranche niet van plan is het volume dusdanig naar beneden bij te stellen dat het gegarandeerd veilig is. Daarom is het noodzakelijk dat de jongeren hun huidige gedrag veranderen. Het gewenste gedrag om gehoorschade te voorkomen is verstandig omgaan met muziek, door gehoorbescherming te dragen tijdens het uitgaan. Uit onderzoek blijkt dat mensen met meer kennis over gehoorschade zich bewuster zijn van de risico’s op gehoorschade, een positievere attitude hebben ten opzichte van het dragen van oordoppen en minder barrières zien om oordoppen te dragen. Veel jongeren zijn echter onwetend over de oorzaken en de gevolgen van gehoorschade (Gorter, 2012). Voor bezoekers van muzieklocaties en evenementen bestaat geen regelgeving die gericht is op de bescherming van het gehoor. Opvallend is echter dat 82% van de stappers er op lijkt te vertrouwen dat de muzieklocatie of de overheid beschermende maatregelen treft om het gehoor van bezoekers te beschermen. Een ruimte met harde muziek wordt vaak als ‘opwindend’ ervaren, omdat geluid emoties en opwinding veroorzaakt. Om de attitude ten opzichte van de fysieke vernielingskracht van harde geluiden te veranderen is erkenning dat er een beloning tegenover staat een vereiste (Blesser en Salter, 2008). Specifieke doelgroepen voor preventie van gehoorbeschadiging, door deelneming aan het uitgaansleven, zijn oudere adolescenten die niet meer bij hun ouders thuis wonen. Onderzoek toont echter aan dat gedragsverandering bij adolescenten moeilijk te realiseren zou zijn. Om het risico op gehoorschade onder adolescenten die uitgaan te verminderen zijn omgevingsinterventies mogelijk effectiever (Vogel, Brug, van der Ploeg en Raat, 2010). Het verschil in gedrag tussen mannen en vrouwen is opmerkelijk. Gehoorbescherming wordt bijna alleen door mannen gebruikt en niet door vrouwen. Voor zowel mannen als vrouwen staat de reden dat gehoorbescherming vervelend zit in het oor op de tweede plaats van genoemde redenen om geen maatregelen te treffen. Het ontwerpen van gedragsveranderende interventies kan effectiever. Enerzijds door in te spelen op automatisch gedrag via landscaping, anderzijds door gecontroleerde verandering te ondersteunen door normcommunicatie, feedback, het inzetten van sociale factoren en action planning. De effectiviteit van een complete interventie - normcommunicatie gecombineerd met feedback plus een actieplan dat inspeelt op motivatie, mogelijkheden en vaardigheden - is veel groter dan het communiceren van de sociale norm of het vergroten van kennis. Bovendien is een complete interventie effectiever in het creëren van blijvende verandering zonder terugval (Hermsen en Renes, 2014). Ondanks de toenemende belangstelling voor het toepassen van theorieën uit de (sociale) psychologie bij het ontwerpen van interventies gericht op gedragsverandering, hebben design professionals vaak niet voldoende kennis en middelen om dit te doen (Hermsen, Renes en Frost, 2014). Het Behaviour Change Model is een hulpmiddel om professionals in de creatieve industrie te helpen bij het ontwerpen voor duurzamer en gezonder gedrag en kan ook uitstekend worden ingezet bij mijn afstudeeropdracht. Het is niet alleen een hulpmiddel bij het ontwikkelen van een interventie, het kan tegelijkertijd worden gebruikt als evaluatietool om concepten mee te valideren.