Samenvatting

Een geconstateerde toename in gebruik van recreatiegebieden met een bijkomende toegenomen consumptie in die gebieden, leidt bij parkbeheerders (en andere betrokken partijen) tot ongewenste situaties met betrekking tot zwerfafval in parken. Vanuit NederlandSchoon wordt er daarom voor parkbeheerders een Toolkit ontwikkeld die handvatten heeft voor het opzetten van een effectief en efficiënt zwerfvuilbeleid in parken. Er wordt daar bij onderscheid gemaakt tussen de Toolkit als geheel van adviezen, in te zetten fysieke middelen en bij aan te haken landelijke acties, en een representatief pakket als wervingstoolkit naar gemeenten/parkbeheerders. Onderzoek: Literatuuronderzoek heeft antwoord gegeven op de vraag hoe het zwerfvuilgedrag in parken positief kan worden beïnvloed, met als uitgangspunt het creëren van betrokkenheid. Kwalitatief onderzoek onder parkbeheerders heeft inzicht gegeven in de motivaties en mogelijkheden bij parkbeheerders voor het ontwikkelen van de Toolkit en het activeren van de Supporter van Schoon-beweging in parken. Aanbevelingen: Voor de Toolkit en de activering van de beweging in 2014 is het aan te raden om voornamelijk de focus te leggen op: -het vergroten van de naamsbekendheid; -het maken van een start in het contact en een (beperkte) samenwerking met gemeenten en parkbeheerders. De aanbevolen onderdelen binnen de openbare (en dus voor iedereen toegankelijke) parkentoolkit voor 2014 zijn: -eigen webpagina(‘s); -Gouden Tips Parken. De aanbevolen onderdelen binnen de Toolkit voor aangemelde Supporter van Schoon zijn: -realisatie van contact met vrijwilligers, organisaties en particulieren met eigen initiatieven; -extra ondersteuning en creatieve tips bij het opvolgen van de adviezen binnen de Gouden Tips voor parken; -een maandelijkse nieuwsbrief; -een evaluatiebijeenkomst. Werkzame fysieke middelen binnen de Toolkit die specifiek zijn ontwikkeld op basis van de persoonlijke en sociaal psychologische situatie van de parkbezoekers, zijn: -promotieteams (het activeren van de norm; de mensgerichte aanpak); -promotieteams (het geven van het goede voorbeeld; de mensgerichte aanpak); -afvalzakjes (het faciliteren van gedrag; de omgevingsgerichte aanpak). De representatieve Toolkit naar gemeenten moet bevatten: -een CleanPicNic-kleedje; -een barkadera; -een wervingsbrief. In het algemeen is het bovendien belangrijk om resultaten te meten, vast te leggen en terug te koppelen. Argumentatie: Door de maatschappelijke waarde van de afvalnorm en de grote sociale controle in parken, is het activeren van de norm een effectieve wijze om het te sturen op het zwerfvuilgedrag van parkbezoekers. Het communiceren en/of impliceren dat de injunctieve norm (hoe we vinden dat we ons moeten gedragen) gelijk is aan de descriptieve norm (hoe we ons daadwerkelijk gedragen) leidt bovendien tot de meest positieve resultaten. Het is daarbij van belang dat het uit te willen voeren gedrag de parkbezoekers ook (makkelijk) mogelijk wordt gemaakt. Betrokkenheid kan worden gecreëerd door het bieden van participatie, en nog meer worden vergroot door het terugkoppelen van resultaten dankzij die participatie. Het terugkoppelen van resultaten draagt tevens bij aan het vertrouwen in een toekomstige samenwerking, en dient als wapen bij de overtuigen van nog niet aangesloten gemeenten. Betrokkenheid kan tevens worden gerealiseerd door een gevoel van wederkerigheid te creëren, waarbij er een sociale uitwisselingsdrang bij de parkbezoeker ontstaat; bij het krijgen van een schoon en gezellig park, doet de parkbezoeker graag iets terug voor de ‘gever’. Vanwege de late ontwikkeling en implementatie van de Toolkit voor het parkenseizoen 2014, kent de mogelijke inzet van de Supporter van Schoon-beweging een aantal beperkingen. Zo zijn de extra afvalvakken die van 1 april tot 1 oktober worden ingezet al gehuurd en geplaatst. Daarnaast wensen parkbeheerders een gezamenlijke communicatie; zowel vanuit de beweging als het park zelf. Het afstemmen en produceren van eventuele gecombineerde promotiemiddelen kost te veel tijd voor binnen al enkele maanden gestart parkseizoen. De verwachtingen van de beweging liggen voor 2014 dan ook niet hoog. Het meesturen van fysieke items in de wervingstoolkit wekt meer interesse, geeft een beeld van de verschillende mogelijkheden en verkleint de weggooikans.