Samenvatting

In De Meern (Gemeente Utrecht) wordt door bewoners
en gemeente gesteld dat het dorp geen zogenaamd hart
heeft. Het dorp mist een plek waar men elkaar ontmoet en
kan verblijven. De Meern is ontstaan op historische wegen
in een landschap van oeverwallen en lagere komgronden.
Kenmerkend is de Leidsche Rijn en de lintbebouwing aan deze
vaart. Ter hoogte van het toekomstige dorpsplein staat de
Marekerk en is er een brug over het water. Rondom deze plek
staan meerdere leegstaande gebouwen en terreinen die ook
ontwikkeld gaan worden. Samen moeten zij het nieuwe Hart
van De Meern vormen. De Gemeente Utrecht is bezig met
een ontwerp voor de openbare ruimte om de plek een boost
te geven. Vanuit internetpeilingen en bewonersavonden is
gebleken dat de gebruikers het liefst een dorpsplein zien met
een historische uitstraling en waar ruimte is voor activiteiten
en evenementen. In dit onderzoek is gekeken op welke
manieren, naast een ontwerp voor de openbare ruimte, het
plein tot een plek kan maken voor De Meern waar mensen
elkaar ontmoeten en kunnen verblijven. Van hieruit ontstond
dan ook de onderzoeksvraag: ‘Hoe kan het toekomstige
Dorpsplein, naast het ontwerp voor de openbare ruimte, de
gewenste toekomstige functie, verblijven, versterkt worden? ‘
Er is een krachtenveldanalyse gemaakt om te kijken waar
kansen of mogelijke bedreigingen liggen. De meeste partijen
staan positief tegenover het project, maar voor een optimaal
resultaat zouden de gebruikers er zelf meer vertrouwen in
moeten krijgen. Zij zijn nog sceptisch doordat er eerder ook
al projecten zijn stilgelegd. De communicatie moet verbeterd
worden. Door middel van een bijeenkomst over het totale
overzicht van het Hart en niet alleen per deelgebied en het
gebruik van Placemaking, kan er meer vertrouwen gecreëerd
worden.
Ook zijn de pleinranden bekeken. Door middel van de Kevin
Lynch theorie en een theorie van Project of Public Spaces
is het ontwerp geanalyseerd en vergeleken met andere
pleinen. Het toekomstige Dorpsplein bleek voornamelijk
positief te scoren op comfort en imago, zoals bijvoorbeeld
een historische uitstraling en zitplekken. Minder goed scoort
het plein op het gebruik, de activiteiten en op het sociale
aspect. Uit de vergelijking bleek dat er een paar pleinen
waren in de vergelijking die daar wel goed op scoorden.
Dit kwam door een mix van voorzieningen, geslotenheid
van de plek, een gevoel van eigenaarschap en activiteiten
die georganiseerd werden op de plek. Vooral de relatie van
de bebouwing tot de openbare ruimte is van belang. De
nieuwbouw zal qua beeldkwaliteit moeten aansluiten bij
de bestaande lintbebouwing en de mogelijkheid geven aan
de voorzieningen in de plint om een stukje ruimte voor het
pand te gebruiken. Hierdoor zal er meer eigenaarschap en
trots ontstaan en past de bebouwing beter bij de historische
uitstraling. De plattegronden in deze bebouwing zullen flexibel
moeten zijn, zodat meerdere bestemmingen mogelijk zijn.
Ook is er gekeken naar huidig beleid van Gemeente Utrecht.
Uit verschillende beleidsdocumenten blijkt dat er grote
vraag is naar levensloopbestendige- en ouderenwoningen.
Een ander goede impuls zou volgens het Stedenbouwkundig
Programma van Eisen (nader te noemen: SPvE) horeca in de
nieuwbouw kunnen zijn.
Onderzoek is gedaan naar een manier van participeren die
dicht bij de bewoners ligt: Placemaking.
Placemaking gaat uit van het gebruik maken van de kennis
van bewoners, om niet alleen meer waarde aan een plek
en leefomgeving te geven, maar ook de gemeenschap
een boost te geven. Het proces kan hierbij langer duren,
maar er ontstaat wel meer draagvlak. Placemaking zou een
toegevoegde waarde hebben bij het begin van een ontwerp,
wat bij deze casus niet het geval is. Mogelijk kan wel een
placemakingtraject succesvol zijn voor het Dorpsplein, maar
dan meer gericht op activiteiten in plaats van het ontwerp
voor het gebied.
Ook is uitgezocht wat voor initiatieven, activiteiten en
evenementen al binnen De Meern plaatsvinden. Er bleken al
een paar activiteiten te zijn, een jaarlijkse markt ‘Ratjetoe’,
Sinterklaasoptocht, zomerconcerten en een Koningsfeest.
Deze vinden op het Schiemanterrein, wat ontwikkeld gaat
worden, plaats. Deze evenementen zouden verplaatst kunnen
worden naar het Dorpsplein en mogelijk kunnen er meer
initiatieven volgen door de bewoners goed te informeren
over bijvoorbeeld Initiatievenfondsen.
De aanbevelingen laten zien dat bij de juiste uitvoering het
Dorpsplein het Hart van De Meern kan worden waar bewoners
kunnen verblijven en waar zij trots op kunnen zijn.