Samenvatting

Inleiding
In de Nederlandse ondergrond geldt het principe "wie het eerst komt, het eerst maalt". Daardoor blijven veel kansen liggen en wordt ondergrond niet optimaal benut en beschermt. Inmiddels zijn al enkele koplopers (o.a. "zandgemeenten") bezig met het in praktijk uitproberen van gebiedsgericht grondwaterbeheer.

Doel
Het doel van deze scriptie is om allereerst te onderzoeken wat gebiedsgericht grondwaterbeheer precies inhoudt. Vervolgens wordt er een verkenning gemaakt naar de meerwaarde ervan voor Dordrecht (m.n. het Zeehavengebied) en wordt besproken op welke wijze dit tot uiting kan komen.

Methode
Om bovenstaand doel te onderzoeken is van een drietal informatiebronnen op verschillende abstractieniveaus gebruik gemaakt. Het kader is neergezet m.b.v. bestaande algemene literatuur. Daar is vervolgens invulling aangegeven met praktijkervaringen met bestaande pilots van enkele koplopers. Aan de hand van interviews is als laatste uitgezocht wat de uitgangssituatie in Dordrecht is om vervolgens een vergelijking met de pilots te kunnen maken.

Resultaten
Uit de algemene literatuur is gebleken, dat een integrale en gebiedsgerichte aanpak het meest recht doet aan ons grondwater als dynamisch systeem. Bovendien is er op allerlei fronten in de beleidsmatige sfeer een ontwikkeling gaande richting een integrale, saldogerichte en gebiedgerichte aanpak. Gebiedsgericht grondwaterbeheer is daarin het meest logische gevolg. Thema's zoals bodemverontreiniging, duurzame energie, klimaatadaptatie, waterbeheer etc. komen hierdoor steeds minder op eigen benen te staan, maar worden onderdeel van de ruimtelijke ordeningstrits: bestemmen - inrichten - beheren. Gebiedsgericht grondwaterbeheer komt door deze ontwikkelingen als een doelmatigere, efficiëntere en logischere aanpak uit de bus dan de huidige.

Praktijkervaringen uit de besproken pilots laat echter zien dat dit gegeven alleen vaak niet genoeg is om zaken in beweging te zetten. Daarvoor bleek een directe aanleiding noodzakelijk, die in verre weg de meeste gevallen in de complexiteit van de binnenstedelijke grondwaterverontreinigingsproblematiek is gelegen. Bij deze pilots was steeds een directe aanleiding vanuit benutten vs. beschermen van het grondwater en ondergrond aanwezig. Daardoor had men ook steeds al zicht op de winst die gebiedsgericht grondwaterbeheer moest opleveren. Dit heeft voor voldoende politieke energie binnen de bestuurlijke organisaties gezorgd om verder te gaan.

Voor Dordrecht (o.a. het Zeehavengebied) blijken er uit de interviews geen directe aanleidingen te zijn vanuit benutten vs. beschermen. De pilots van de koplopers spreken dus niet aan. Alleen de pilots in de Rotterdamse Botlek toont grote gelijkenis. Ook daar moet de meerwaarde van gebiedsgericht grondwaterbeheer komen uit doelmatiger en efficiënter beheer ofwel uit het verbeteren van de wisselwerking tussen benutten en beschermen.

Discussie en conclusie
De uitdaging is nu hoe er binnen de Dordtse bestuurlijke organisatie "commitement" kan worden verkregen voor verder onderzoek naar gebiedsgericht grondwaterbeheer. De meerwaarde kan alleen tastbaarder worden door de volgende stap te zetten. Die zal moeten bestaan uit het maken van een gebiedskeuze, de technisch inhoudelijke onderbouwing (onderzoek, modellering), afspraken over de financieringsstructuur en een goed inzicht in de betrokkenen en de eisen aan de gebiedsbeheerder. Met deze scriptie kan hopelijk de juiste "sense of urgency" worden gecreëerd binnen de gemeente om deze volgende stap in ontwikkeling van gebiedsgericht grondwaterbeheer te zetten.