Samenvatting

Vanaf 1 januari 1999 is de Penitentiaire Beginselenwet van kracht met de daarbij behorende mogelijkheid voor gedetineerden om een klacht in te dienen tegen een hem betreffende beslissing genomen door de directeur. De rechtspositie van gedetineerden wordt nog steeds gekenmerkt door grote afhankelijkheid doordat andere mensen beslissingen nemen over punten wat de gedetineerden betreft, in dit geval de directeur. Daarom is het van groot belang dat de beslissingen die genomen worden door de directeur ook rechtsgeldig zijn en niet in strijd zijn met de Penitentiaire Beginselenwet, de Penitentiaire Maatregel, circulaires en andere op de inrichting betrekking hebbende wet- en regelgeving. Tevens baseert de directeur een hoop van zijn beslissingen op de huisregels die zijn vastgesteld voor de inrichting. Een groot deel van deze huisregels zijn al via de Regeling model huisregels penitentiaire inrichtingen door de Minister vastgesteld, maar bij veel huisregels heeft de directeur van een inrichting zijn eigen beleidsvrijheid gekregen. Ook de Penitentiaire Inrichting Nieuwegein heeft zijn eigen huisregels opgesteld en deze zijn voor het laatst vastgesteld in juni 2010.

Dit lijkt een hele simpele opgave voor de directeur, maar niets blijkt minder waar! De directeur moet ook hier rekening houden met de wet- en regelgeving die hiërarchisch boven de huisregels staan. Voor de directeur, als niet-jurist, is het lastig om te bepalen wanneer een huisregel in strijd is met hogere wet- en regelgeving. Dit is dan ook de reden waarom dit onderzoek nu voor u ligt. Vanuit de Penitentiaire Inrichting Nieuwegein is mij gevraagd om te onderzoeken of de huisregels en de daarop gemaakte beslissingen van de directeur een tegenstrijdigheid opleveren met hogere wet- en regelgeving. Ik heb dit onderzoek vorm gegeven door alle klachten, die in 2010 zijn ingediend bij de secretaris van de Commissie van Toezicht, onder te loep te nemen en nader te analyseren. Daarnaast heb ik onderzoek gedaan naar soortgelijke zaken door de jurisprudentie van de beroepscommissie van de Raad van Strafrechtstoepassing en Jeugdbescherming erbij te zoeken. Nadat ook deze jurisprudentie was geanalyseerd was ik in staat om deze toe te passen op de huisregels van de Penitentiaire Inrichting Nieuwegein om zo te toetsen of er daadwerkelijk sprake is van een tegenstrijdigheid tussen de huisregels van de Penitentiaire Inrichting Nieuwegein en de wet- en regelgeving.

Door middel van dit onderzoek heb ik kunnen concluderen dat er geen sprake is van tegenstrijdigheden tussen de huisregels van de Penitentiaire Inrichting Nieuwegein en de geldende wet- en regelgeving. Dat wil niet zeggen dat er geen aanpassingen wenselijk zijn van huisregels. Naar aanleiding van dit onderzoek ben ik namelijk tot de volgende aanbevelingen gekomen:
 Er moeten enkele toevoegingen opgenomen worden in de huisregels;
 Verwijzingen naar andere paragrafen binnen de huisregels moeten verbeterd worden;
 Alle dwingende bepalingen uit het Model regeling huisregels penitentiaire inrichtingen moeten opgenomen worden in de huisregels, op dit moment ontbreken er enkele dwingende bepalingen;
 De directeur moet zich goed laten voorlichten met betrekking tot de beginselen goede bejegening omdat hier een nieuwe lijn in de rechtspraak te verwachten is;