Samenvatting

Nidos is een onafhankelijke landelijke voogdij-instelling voor alleenstaande minderjarige vreemdelingen (amv’s). Amv’s zijn asielzoekers onder de achttien jaar die zonder begeleiding in Nederland aankomen en asiel aanvragen. Dit onderzoek gaat over amv’s van wie het gezinsherenigingsverzoek door de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) wordt afgewezen omdat ze op de aanvraagdatum net meerderjarig zijn. Om gezinshereniging aan te vragen, dient een vreemdeling minderjarig te zijn en in het bezit van een verblijfsvergunning asiel. Als amv’s gedurende hun asielprocedure meerderjarig worden, vervalt hun recht op gezinshereniging op grond van nareis asiel. In de Nederlandse rechtspraak is er sprake van verschillende conclusies op de vraag of een amv het recht heeft op gezinshereniging als een verblijfsvergunning asiel na het achttiende jaar verkregen wordt. Op 26 oktober 2016 besloot rechtbank Amsterdam een prejudiciële vraag te stellen aan het Hof van Justitie van de Europese Unie (HvJEU), die de aanleiding is voor dit onderzoek. De vraag van de rechtbank was of onder ‘alleenstaande minderjarige’ in de zin van artikel 2 van de Gezinsherenigingsrichtlijn ook dient te worden begrepen: een vreemdeling die onder de achttien jaar zonder begeleiding aankomt en asiel aanvraagt, maar gedurende zijn asielprocedure achttien jaar wordt en asiel toegewezen krijgt met terugwerkende kracht tot de aanvraagdatum en vervolgens gezinshereniging aanvraagt.
Het doel van dit onderzoek is om in kaart te brengen welke argumenten Nidos in haar amicuscuriae-brief kan aandragen bij het HvJEU, ter ondersteuning van haar standpunt dat het moment van aankomst op het grondgebied van een lidstaat bepalend moet zijn voor de minderjarigheid van een vreemdeling. Voor dit onderzoek is de volgende centrale vraag geformuleerd: ‘Welke argumenten kan stichting Nidos aandragen in haar amicuscuriae-brief ten behoeve van de prejudiciële vraag bij het HvJEU over het recht op gezinshereniging van voormalige amv’s die meerderjarigheid hebben bereikt gedurende hun asielprocedure blijkens wet- en regelgeving, jurisprudentieonderzoek en interviews?’ De centrale vraag is beantwoord door analyse van nationale en internationale wettelijke gronden op het gebied van gezinshereniging. Er is jurisprudentieonderzoek gedaan naar de peildatum die met terugwerkende kracht wordt gehanteerd in het vreemdelingenrecht. Ook is er jurisprudentieonderoek gedaan naar mvv-aanvragen die worden indgediend door (ex)amv’s. Verder zijn uitspraken van het Europese Hof geanalyseerd op het gebied van gezinshereniging waar sprake is van een relevant peilmoment. Tot slot zijn interviews gehouden met experts op het gebied van kinderrechten en vreemdelingenrecht.
Uit de resultaten van het theoretisch kader blijkt dat artikel 4 lid 2 van de Gezinsherenigingsrichtlijn een facultatieve bepaling is, die naast ouders en minderjarige kinderen, andere leden van een kerngezin toelaat tot gezinshereniging. Daarnaast blijkt dat de toetsing voor een feitelijk gezinsband van ouders met kinderen teruggaat naar het moment dat een kind uit het herkomstland vertrekt. Uit jurisprudentieonderzoek blijkt dat in het vreemdelingenrecht, de aanvraagdatum van asiel als ingangsdatum van de asielvergunning wordt gehanteerd. Hetzelfde geldt voor het intrekken van een asielvergunning. Ook hier wordt de aanvraagdatum gehanteerd als ingangsdatum van de intrekking. In beide gevallen wordt een beslissing met terugwerkende kracht tot de aanvraagdatum gehanteerd. De aanvraagdatum is dus een belangrijk peilmoment in het vreemdelingenrecht. Ook blijkt uit het jurisprudentieonderzoek dat een ex-amv die geen aanvraag heeft kunnen doen van een AMV-vergunning, alsnog de kans dient te krijgen om deze aanvraag te doen. Uit twee arresten van het HvJEU blijkt voorts dat de formele vereisten voor vreemdelingen met gezinsherenigingsverzoeken weliswaar belangrijk zijn, maar geen afbreuk mogen doen aan het doel van de Gezinsherenigingsrichtlijn. Volgens het HvJEU is het van belang dat bij de beoordeling van elke aanvraag, de omstandigheden van een vreemdeling worden meegewogen. Uit de interviews met experts blijkt dat Nederland een strikt gezinsherenigingsbeleid `hanteert. Zij vinden dat de afwijzingen van gezinsherenigingsaanvragen van voormalige amv’s niet stroken met het nieuwe gezinsherenigingsbeleid, waarin ouders zich wel kunnen herenigen met hun meerderjarige kinderen.
Op grond van de bovenstaande conclusies wordt Nidos aanbevolen om de argumenten te hanteren die in de amicus curiae brief staan, welke opgenomen is in de bijlage