Samenvatting

De transitie van de Jeugdhulp is nu twee jaar oud en als het gaat om die kinderen die de meeste problemen hebben ziet hun toekomst er momenteel somber uit: ze worden door gemeenten ondergebracht in ieder jaar opnieuw aan te besteden ‘percelen’ en te vaak overgeplaatst van plek naar plek, iets wat hun problemen steeds meer verergerd. De recente documentaire die liet zien hoe Alicia door het jeugdhulplandschap zwierf spreekt boekdelen. De reden hiervoor zijn mijns inziens drie weeffouten in de Jeugdwet: gebrek aan kennis over de biologische, psychologische en sociale oorzaken van probleemgedrag in samenhang met de werking van nadelige (vroege) jeugdervaringen. Deze nadelige jeugdervaringen leiden tot intergenerationele probleemoverdracht die niet zomaar te verhelpen is en die botst met korte-termijn denken (1). Bij instellingen en de GGZ is het probleem verkokerd lineair denken in de organisatie en behandeling (2) en last but not least de huidige organisatie (bureaucratie) en financiering van de jeugdhulp (3). Voor de gemeenten is dit artikel geschreven om hen meer inzicht te geven in de problematiek en realistische oplossingen daarvoor met nadruk op de lange termijn en preventie. Voor instellingen en het speciaal onderwijs om hun inzicht te geven in wat nodig is en een aansporing om hun ziektemodel te vervangen door een integraal pedagogisch model, gericht op de relatie en meer te leren van incidenten. Daarnaast verdient het aanbeveling, gezien de uitkomsten van het leefklimaatonderzoek in Nederland, om meer kleinschalige voorzieningen en gezinshuizen te creëren met zorg en onderwijs op maat. Maar gezien de kwetsbaarheid van deze kleinschalige voorzieningen ook zuinig te zijn met pleegouders en gezinshuisouders: zij zijn niet het afvoerputje van de jeugdhulp. Daarbij moeten we specialistische voorzieningen zoals bijvoorbeeld de Jeugdzorg Plus, instellingen voor LVB of meisjes behouden en de zorg daar verbeteren door minder dwang toe te passen. Voor de maatschappij en de gemeenten is het een aansporing om voor onze moeilijkste kinderen en hun ouders adequate financiering te regelen die niet afhankelijk is van wisselende ‘percelen’ (daar zitten echte kinderen in!), en van budgetten van het volgend jaar maar een lange termijnvisie op de jeugdhulp inhoudt. Die bezuiniging op de jeugdhulp was een vergissing: er is dringend noodzaak voor verandering in het denken en in de uitvoering.