Samenvatting

Het onderwerp van dit onderzoeksrapport is de voorwaardelijke invrijheidstelling. Verdachten van misdrijven met een gevangenisstraf van één tot twee jaar, kunnen onder voorwaarden in vrijheid worden gesteld na 1/3 van hun straf, mits de gevangenisstraf ten minste één jaar heeft geduurd. Verdachten met een gevangenisstraf van minimaal twee jaar, kunnen voorwaardelijk in vrijheid gesteld worden na 2/3 van hun straf op grond van artikel 15 Sr.

Het Openbaar Ministerie in Den Haag heeft mij de opdracht gegeven om te onderzoeken wat de gronden zijn van een (gedeeltelijke) herroeping, van uitstel en van afstel. Een (gedeeltelijke) herroeping kan worden opgelegd indien de veroordeelde één of meer van de voorwaarden van de voorwaardelijke invrijheidstelling heeft overtreden; dit kan gaan om de algemene voorwaarde of om bijzondere voorwaarden. Bij uitstel komt de veroordeelde op een later moment voor de voorwaardelijke invrijheidstelling in aanmerking en bij afstel komt de veroordeelde in zijn geheel hier niet voor in aanmerking. Aanleiding van deze opdracht zijn grote zaken zoals, Benno L. en Volkert van der Graaf. Deze zaken zijn uitvoerig in de media geweest. Maar ook de maatschappelijke onrust rondom de voorwaardelijke invrijheidstelling geeft aanleiding voor onderzoek.

Het doel is te achterhalen op basis van welke gronden er een (gedeeltelijke) herroeping, uitstel of afstel van de voorwaardelijke invrijheidstelling plaatsvindt, zodat het OM weet waarom er veel zaken (gedeeltelijk) herroepen worden en waarom er weinig gebruik wordt gemaakt van uitstel en afstel.

De centrale vraag luidt als volgt: "welk advies kan aan het Openbaar Ministerie worden gegeven ten aanzien van de gronden van (gedeeltelijke) herroeping, uitstel en afstel van de voorwaardelijke invrijheidstelling op grond van wetsanalyse, literatuuronderzoek en jurisprudentieonderzoek"?

In dit rapport staat beschreven wat de voorwaardelijke invrijheidstelling, een (gedeeltelijke) herroeping, uitstel en afstel inhoudt op grond van wetsanalyse en literatuuronderzoek en op basis van welke gronden er wordt gekozen voor een (gedeeltelijke) herroeping, uitstel en afstel op grond van jurisprudentieonderzoek.
Bij zaken waarin een algemene voorwaarde en bijzondere voorwaarden zijn opgelegd, worden vaak de bijzondere voorwaarden overtreden. De algemene voorwaarde wordt veelal alleen overtreden als er geen bijzondere voorwaarden zijn gesteld. Verder is de meldplicht de belangrijke voorwaarde bij de VI, deze wordt het meest opgelegd en redelijkerwijs het meest overtreden. Bij uitstel en afstel kun je de voorwaarden, zoals omschreven in de wet, op een brede manier interpreteren. Dit is met name het geval als het gaat om de belangrijkste voorwaarde op basis waarvan uitstel of afstel wordt gevorderd, namelijk 'het recidiverisico kan onvoldoende worden ingeperkt'.

De aanbevelingen zijn als volgt:
 mijn aanbeveling aan het Openbaar Ministerie is om naast de algemene voorwaarde vaker of eigenlijk liever altijd, bijzondere voorwaarden op te leggen;
 mijn aanbeveling aan het Openbaar Ministerie is om met de reclassering te praten over de invulling van de meldplicht;
 mijn aanbeveling aan het Openbaar Ministerie is om samen met de reclassering en de Centrale Voorziening voorwaardelijke invrijheidstelling in gesprek te gaan over de huidige wettelijke gronden van uitstel en afstel en dan met name de invulling van die gronden.