Samenvatting

Professioneel handelen in de residentiele jeugdzorg is niet gemakkelijk. Voor het kind is de overgang van huis naar een andere plek vaak niet vrijwillig en een dergelijke overgang zorgt voor het kind voor veel angst voor het onbekende, verdriet en stress, vaak door trauma’s verergerd. Deze stress kan zich vertalen in agressief (of submissief) gedrag: ‘bang en boos’ (Van der Helm, Van Nieuwenhuizen & Wegter, 2012). Anglin (2014) heeft het over ‘pain based behaviour’. Volwassenen zijn vaak beter in staat zich een beeld te vormen van een nieuwe omgeving maar voor kinderen, meer afhankelijk zijn van anderen spelen onder invloed van die stress ook vaak angstdenkbeelden (magisch denken) mee die meestal niet rationeel zijn maar
wel een grote invloed kunnen hebben op gedrag. Medewerkers - aan de andere kant - willen graag het gedrag van kinderen onder controle houden, ook omdat ze vaak ook nog de zorg voor andere kinderen hebben en de situatie op een groep kan vaak van het ene moment op
het andere moment veranderen met tot gevolg series kleinere maar ook grotere crises. Het is de vraag hoe hiermee om te gaan, het leefklimaat positief te houden zonder in beheersmatig werken en straffen te vervallen (De Valk, Kuiper, Van der Helm, Maas, & Stams, 2016), iets wat de werkalliantie en de ontwikkelingsopgaven van de kinderen aantoonbaar schade toebrengt (Stams & Van der Helm, 2016). Voor medewerkers kan het naast het leefklimaat helpend zijn om hun professionele handelen te baseren op een algemene opvoedingsmethodiek (tweedegraads strategie zoals Kok dat benoemde, figuur 1; Kok, 1973). Dat geeft houvast en kan medewerkers helpen niet in de val van beheersmatig werken te trappen. Anglin stelt in 2014 al dat naast een positief leefklimaat een tweedegraadsstrategie uit moet gaan van een adequate respons van medewerkers op trauma (‘pain based behaviour’) en een zo normaal mogelijke ontwikkeling.