Samenvatting

 Gedwongen prostitutie valt voor de wet onder mensenhandel. Mensenhandel is in Nederland strafbaar gesteld in artikel 273f Wetboek van Strafrecht. Er zijn veel slachtoffer van mensenhandel, maar naar schatting zijn er nog veel meer die niet worden gemeld. Sinds 2015 heeft het Openbaar Ministerie een nieuwe wending gemaakt in de aanpak tegen mensenhandel. Zij hebben de klanten van deze gedwongen prostitutie vervolgd. Stichting StopLoverboysNu merkt aan de slachtoffers die zijn opvangen dat zij ervan uitgaan dat alle klanten die misbruik van hen hebben gemaakt strafbaar zijn. In de praktijk blijkt dit toch anders. Wanneer zij vernemen dat de klanten niet vervolgd worden is dit een harde klap voor hen. Omdat het Openbaar Ministerie nog maar kort met deze aanpak begonnen is, is het in de praktijk nog niet duidelijk in welke gevallen de strafbaarheid van deze klanten door de rechter wordt aangenomen. Stichting StopLoverboysNu wil graag weten welke omstandigheden voor de rechter van belang zijn bij de veroordeling van deze klanten. Met deze informatie kunnen zij de slachtoffers een voorbereiden over de komende rechtszaken en een realistische verwachting hiervan schetsen.
De doelstelling van dit onderzoek was om Stichting StopLoverboysNu een advies te kunnen geven over de feiten en omstandigheden die de rechter in overweging neemt bij de beoordeling van de strafbaarheid van de klanten die misbruik hebben gemaakt van gedwongen prostitutie. Deze doelstelling is behaald door middel van een centrale vraag en vier deelvragen. De centrale vraag was welk advies er kan worden gegeven aan stichting StopLoverboysNu met betrekking tot de feiten en omstandigheden die meespelen bij de strafbaarheid en strafmaat van klanten van gedwongen prostitutie. De eerste twee deelvragen zagen op de wettelijke grondslag van gedwongen prostitutie en het strafbaar stellen van de klanten van gedwongen prostitutie. Deze deelvragen zijn beantwoord door middel van literatuuronderzoek en de huidige wet- en regelgeving. De laatste twee deelvragen hadden betrekking op de feiten en omstandigheden die van belang zijn bij de kwalificatie van mensenhandel en de strafmaat van klanten van gedwongen prostitutie. Deze twee deelvragen zijn beantwoord door middel van twee jurisprudentieonderzoeken.
Gedwongen prostitutie valt onder het delict mensenhandel in artikel 273f Wetboek van Strafrecht. In dit artikel wordt er gesproken over drie bestanddelen waaraan voldaan moet zijn om te kunnen spreken over mensenhandel. Het gaat om de bestanddelen dwang, uitbuiting en het opzettelijk voordeel trekken. Uit de resultaten is gebleken dat de rechter snel spreekt van een uitbuitingssituatie. Het bestanddeel dwang heeft vele vormen die door de rechter worden aangenomen.
Uit het onderzoek blijkt dat er voor een veroordeling van klanten van gedwongen prostitutie waarbij er sprake was van een meerderjarig slachtoffer geen wettelijke grondslag is. Dit is wel het geval wanneer er sprake is van een minderjarig slachtoffer. Het gaat dan om slachtoffers tussen de zestien en achttien jaar. De wettelijke grondslag voor dit misdrijf is vastgelegd in artikel 248b Wetboek van Strafrecht. Seksuele handelingen met slachtoffers jonger dan zestien jaar is bij voorbaat al strafbaar. Voor een strafbaarstelling op grond van dit artikel zijn er twee bestanddelen waaraan voldaan moet zijn. Het moet gaan om seksuele handelingen tegen betaling en het slachtoffer moet tussen de zestien en achttien jaar oud zijn. De vrijwilligheid van het slachtoffer is niet relevant.
Uit resultaten is gebleken dat de rechter naar een aantal omstandigheden kijkt wanneer het gaat om de strafmaat van klanten van gedwongen prostitutie. Deze omstandigheden kunnen zorgen voor strafverzwaring of strafvermindering. Het gaat om de volgende omstandigheden.
 Het blootstellen aan gezondheidsrisico’s
 De wetenschap van de jeugdige leeftijd
 De wetenschap van de gedwongen situatie
 De ernst van het delict
 Het uitvoeren van de onderzoeksplicht
 De aanwezigheid van enig strafblad
Daarnaast is uit het onderzoek gebleken dat er altijd minimaal één dag gevangenisstraf wordt opgelegd. Dit is vereist omdat er een taakstrafverbod van toepassing is zoals is vastgelegd in artikel 22b Wetboek van Strafrecht.
Het eerste advies dat is uitgebracht is het advies om aanvullend onderzoek te laten doen naar wat voor de rechter een ‘gedegen’ onderzoek naar aanleiding van de onderzoeksplicht inhoudt. Dit wordt niet duidelijk in dit onderzoek. Het tweede advies dat wordt gegeven aan stichting StopLoverboysNu, zijn twee vragen waarmee zij samen met de slachtoffers kunnen nagaan of er sprake is enige strafbaarheid van de klant van de gedwongen prostitutie. Het gaat om de volgende vragen.
1. Was het slachtoffer tussen de zestien en achttien jaar oud?
2. Was er sprake van seksuele handelingen tegen betaling?
Wanneer de bovenstaande vragen met ‘ja’ beantwoord kunnen worden, is er sprake van strafbaarheid op grond van artikel 248b Wetboek van Strafrecht. Het derde advies dat gegeven wordt, is het nagaan van de strafverzwarende omstandigheden. Het is van belang dat deze omstandigheden zo goed mogelijk belicht worden in de rechtszaak. Deze omstandigheden kunnen strafverzwarend werken. Het is daarom van belang om deze omstandigheden aan te kaarten bij Politie en Justitie. Deze omstandigheden kunnen worden bevestigd door middel van berichten, online recensies, telefoongesprekken of dergelijke bewijsmiddelen.
Door middel van het beantwoorden van de centrale vragen en het geven van de drie adviezen is er voldaan aan de doelstelling. De feiten en omstandigheden die van belang zijn bij de beoordeling van de strafbaarheid en de strafmaat van klanten van gedwongen prostitutie zijn duidelijk in kaart gebracht door dit onderzoek.