Samenvatting

Op 1 januari 2015 is de Wet herziening kinderbeschermingsmaatregelen in werking getreden, welke wet het jeugdbeschermingsrecht in Boek 1 van het Burgerlijk Wetboek heeft gewijzigd. Deze wet heeft het pakket aan kinderbeschermingsmaatregelen fundamenteel herzien. Kinderbeschermingsmaatregelen zijn voor de overheid de belangrijkste instrumenten om in te grijpen wanneer een kind, door toedoen of nalaten van zijn ouder (s) of voogd, in zijn ontwikkeling in ernstige mate wordt geschaad of bedreigd. In opdracht van het team Jeugdrecht van de rechtbank Rotterdam is een onderzoek verricht naar de meest ingrijpende kinderbeschermingsmaatregel: de gezagsbeëindigende maatregel. Met deze maatregel kan de rechtbank het gezag van de ouders over hun kind beëindigen.

Sinds de wijziging van het jeugdbeschermingsrecht op 1 januari 2015 lijkt zich een dalende tendens in het aantal toewijzingen van verzoeken tot gezagsbeëindiging voor te doen. Deze tendens herkent de opdrachtgever niet in haar eigen uitspraken. Die tendens lijkt zich voor te doen bij alle andere rechtbanken en gerechtshoven in Nederland. Om die reden wil de opdrachtgever weten wat de verschillen en overeenkomsten zijn tussen de beoordeling van verzoeken tot gezagsbeëindiging van de rechtbank Rotterdam en alle andere rechtbanken en gerechtshoven in Nederland.

De vraag die centraal staat binnen dit onderzoek luidt als volgt: “Wat zijn de verschillen en overeenkomsten tussen de beoordeling van verzoeken tot gezagsbeëindiging in de zin van artikel 1:266 lid 1 BW van de rechtbank Rotterdam en alle andere rechtbanken en gerechtshoven in Nederland op grond van literatuur- en jurisprudentieonderzoek? Door middel van een literatuur- en jurisprudentieonderzoek is getracht antwoord te geven op deze vraag. Voor het jurisprudentieonderzoek zijn 22 afwijzingen van verzoeken tot gezagsbeëindiging van alle andere rechtbanken en gerechtshoven in Nederland geanalyseerd. Tevens zijn 18 beslissingen op verzoeken tot gezagsbeëindiging van de rechtbank Rotterdam geanalyseerd.

De gezagsbeëindigende maatregel kan op grond van artikel 1:266 lid 1 BW worden opgelegd als een minderjarig kind zodanig opgroeit dat hij in zijn ontwikkeling ernstig wordt bedreigd en de ouder niet in staat is om de verantwoordelijkheid voor de verzorging en opvoeding binnen een voor de persoon en de ontwikkeling van de minderjarige aanvaardbaar te achten termijn te dragen. Uit het literatuur- en jurisprudentieonderzoek blijkt dat zich in de jurisprudentie een duidelijk lijn voordoet: het verzoek tot gezagsbeëindiging wordt afgewezen, ondanks dat is gebleken dat de voor de persoon en de ontwikkeling van de minderjarige aanvaardbaar te achten termijn voor terugplaatsing bij de ouder is verstreken. De instemming van de ouder met de uithuisplaatsing van de minderjarige en de meewerkende houding ten opzichte van de hulpverlening, doet andere rechtbanken en gerechtshoven besluiten om het verzoek tot gezagsbeëindiging af te wijzen.

De rechtbank Rotterdam hanteert daarentegen artikel 1:266 lid 1 BW vrij strikt. Als is gebleken dat de voor de persoon en de ontwikkeling van de minderjarige aanvaardbaar te achten termijn voor terugplaatsing bij de ouder reeds is verstreken, wijst de rechtbank Rotterdam het verzoek tot gezagsbeëindiging toe. Aan de meewerkende houding van de ouder wordt bij de beoordeling van een verzoek tot gezagsbeëindiging geen betekenis van gewicht toegekend.

Naar aanleiding van deze bevindingen is er een aanbeveling gedaan aan het team Jeugdrecht van de rechtbank Rotterdam om met alle andere rechtbanken en gerechtshoven in Nederland een professionele ontmoeting te beleggen waar de uitkomsten van dit onderzoek worden besproken. Tevens wordt het de rechtbank Rotterdam aanbevolen om de uitspraken inzake gezagsbeëindiging van de andere rechtbanken en gerechtshoven in Nederland in de gaten te blijven houden.