Samenvatting

Dit onderzoeksverslag heb ik geschreven in opdracht van ASVZ, een zorginstelling voor mensen met een verstandelijke beperking (VG-cliënten). Dit onderzoek gaat over het juist aansluiten bij de veranderende zorgvraag van de ouder wordende VG-cliënt.

Probleemstelling: In ASVZ wonen er ouder wordende cliënten met vaak een complexe hulpvraag. De zorgbehoeften van deze cliënten verschuiven van begeleiding naar verzorging. De begeleiders die dagelijks zorg verlenen zijn hier niet voor geschoold. Betrokken disciplines zien de achteruitgang vaak aankomen maar toch worden begeleiders er toch door overvallen wanneer die zich effectief aandient bij een bewoner. De juiste kennis en middelen worden te laat ingezet bij nieuwe zorgvragen.

Doelstelling: het doel van dit onderzoek is om vanuit ergotherapeutische expertise een bijdrage te leveren aan de dagelijkse zorg die aansluit op de zorgbehoefte van de ouder wordende cliënt met een verstandelijke beperking.

Onderzoeksvraag: Welke vorm van ondersteuning kunnen ergotherapeuten van ASVZ aan woon- en activiteitenbegeleiders bieden om de ouder wordende VG-cliënt te ondersteunen in de veranderende zorgvragen, waarmee de kwaliteit van zorg wordt verbeterd?

Methoden: artikelen zijn gezocht in de databanken NIVEL, Medline via Pubmed en Cochrane. Voor het praktijkonderzoek zijn zeven responden geïnterviewd, werkzaam op verschillende locaties: twee persoonlijke begeleiders, twee teamleiders, een verpleegkundige, een ouderenadviseur en de manager van Kwaliteit. Een semigestructureerd interview is afgenomen aan de hand van een topiclijst en aan de hand van deze lijst is een thematische analyse uitgevoerd.

Belangrijkste resultaten: Literatuurstudie: zorgmedewerkers zouden getraind of opgeleid zouden moeten worden in de te verwachten veranderingen bij een ouder wordende cliënt, er zouden multidisciplinaire richtlijnen ontwikkeld moeten worden, er moet een goede samenwerking plaats vinden tussen disciplines en directe zorgverleners, duidelijke communicatie tussen alle betrokken dient te worden onderhouden, preventieve screening dient te worden uitvoerd om zorg voor de cliënt te plannen en om te voorzien in de juiste hulpmiddelen voor de cliënt. Praktijkonderzoek: signaleren wordt belemmerd door praktische zaken (tijdsdruk, weinig personeel of ze merken de geleidelijke veranderingen niet op). Begeleiders zijn "doeners” en willen het graag eerst proberen zelf op te lossen. Een richtlijn opstellen en een aanspreekpunt hebben/meerdere mensen die goed kunnen signaleren zou helpen. Woningen hebben baat bij dat de ergotherapeut regelmatig langskomt en zichtbaar blijft, persoonlijk contact onderhoudt en zijn professionele frisse blik werpt op de casussen.

Conclusie: aanbevelingen worden gedaan aan de ergotherapeuten over welke vorm van ondersteuning zij kunnen bieden aan de begeleider. Vormen van ondersteuning is een spreekuur houden, aansluiten bij scholingen en/of Individueel Plan besprekingen en een themamiddag houden. Daarnaast is het voordoen van handelingen als gewenst aangegeven en wordt een open houding van de ergotherapeut, wederzijds vertrouwen en een goede samenwerking als belangrijke factoren aangekaart om goede zorg te leveren.

Discussie: beperkingen zijn het ontbreken van fulltext artikelen en het ontbreken van een interview met een orthopedagoog. Het belang van juist signaleren door de begeleider wordt in zowel praktijk- als literatuuronderzoek benadrukt, evenals het belang van effectieve communicatie en samenwerking van de behandelaar (ergotherapeut).