Samenvatting

Om waterveiligheid te waarborgen worden de Zeeuwse meren operationeel beheerd door het Hydro Meteo Centrum van Rijkswaterstaat. Er wordt met een breed modelinstrumentarium (HMC-cluster), continu een verwachting gemaakt voor waterstanden op de bekkens, om een operationele beheerstrategie te bepalen voor de in- en uitlaat van water. Deze beheerstrategie wordt bepaald door de operator van het HMC met behulp van de waterstandverwachtingen. Klimaatverandering zorgt operationeel voor minder waterverversing, wat de waterkwaliteit en ecologie benadeelt. Om dit te voorkomen zullen in de toekomst meer objecten gebouwd worden voor waterverversing.

IWP (Instrument voor het Waterpeilbeheer) is ontwikkeld door Deltares en momenteel worden ontwikkelingen in de applicatie geïnitieerd door de gebruiker. Deze nieuwe applicatie is ontwikkeld voor het operationele peilbeheer van Rijkswateren. IWP beschikt over een modellering van het gehele Nederlandse watersysteem en is bedoeld om operators van objecten, zoals sluizen en gemalen, te voorzien van live data en een advies voor ideale objectinstellingen. Rijkswaterstaat Zee & Delta is eindverantwoordelijk voor het beheer van de Zeeuwse meren en hier is men momenteel tevreden over de operationele prestaties van het HMC en HMC-cluster. Het volgende vraagstuk is daarom relevant:

“Hoe kunnen adviesmodellen voor het operationele peilbeheer van de Zeeuwse meren binnen IWP en het HMC-cluster worden vergeleken en beoordeeld?”

De onderzoeksvraag wordt beantwoord door een aantal onderzoeksrichtingen waarbij verschillende aspecten van het peilbeheer in kaart gebracht zijn. Er is onderzoek gedaan naar de historie en kenmerken van de plangebieden, de werking en structuur van de adviesmodellen, de gebruiksvriendelijkheid en doeltreffendheid en er is een aantal testscenario’s doorgerekend en vergeleken.

Het onderzoek naar de plangebieden is uitgevoerd om een onderbouwde keuze te maken in het meest geschikte plangebied voor de tests middels scenario’s. Hier is de keuze gemaakt voor het Grevelingenmeer en het 2D-model Online Grevelingen (HMC-cluster). Daarnaast is een kader gedefinieerd waarbinnen de prestaties van de modellen beoordeeld worden aan de hand van expert judgment en wettelijke kaders. Daarnaast is gebruiksvriendelijkheid en doeltreffendheid getoetst. Uiteindelijk zijn de resultaten in een Multicriteria Analyse opgenomen om aan de hand van diverse criteria een beoordeling te kunnen doen tussen de modellen.

In semigestructureerde interviews hebben de bekkencoördinatoren aangegeven dat peilsturing binnen de wettelijk vastgelegde peilgrenzen operationeel de hoogste prioriteit heeft, daarna wordt waterverversing geprioriteerd t.b.v. ecologie en waterkwaliteit. Uit de scenario resultaten blijkt dat IWP meer water uitwisselt en tegelijkertijd dichter naar de peilgrenzen stuurt dan Online Grevelingen. Het advies voor objectinstellingen dat IWP berekent is ook niet altijd operationeel haalbaar en IWP rekent met relatief grote tijdstappen waarmee afrondingen en meetfouten risico’s vormen voor het peilbeheer. Het gebrek aan operationele haalbaarheid, gepaard met de risicovolle methodiek die IWP hanteert, maakt dat in de MCA het HMC-cluster beoordeeld wordt met de hoogste score. Zo kan geconcludeerd worden dat binnen de kaders van het onderzoek het HMC-cluster de beste prestaties levert.