Samenvatting

Dit onderzoek is uitgevoerd in opdracht van Alyt Landman, voormalig directrice en Tea Jaarsma, intern begeleider van obs de Feniks in Groningen. Obs de Feniks is een openbare basisschool gelegen in de wijk Gravenburg. Op deze basisschool staan plezier, respect en jezelf leren kennen als kernwaarden centraal. Dit onderzoek is dan ook gericht op een van deze kernwaarden, namelijk op het bewust worden van je eigen kunnen. De vraag vanuit de opdrachtgever was om te gaan kijken hoe de reflectievaardigheid, op het gebied van lezen, van leerlingen uit de middenbouw bevorderd zou kunnen worden. Het doel van dit onderzoek was om op basis van gevonden resultaten een advies te schrijven.

Er is één hoofdvraag en drie deelvragen bedacht waar antwoord op is gegeven door middel van kwalitatief onderzoek. De hoofdvraag van het onderzoek luidde: ‘Wat hebben de leerkrachten van obs de Feniks in Groningen nodig om de leerlingen uit de middenbouw te helpen hun reflectiegedrag wat betreft het schoolvak lezen, te bevorderen?’. Om antwoord te kunnen geven op de hoofdvraag is er op verschillende manieren data verzameld. Voorafgaande aan het uitvoeren van het onderzoek is er literatuuronderzoek gedaan. Daarna is er geobserveerd tijdens de leeslessen in de middenbouw. Vervolgens hebben er interviews met leerkrachten en groepsgesprekken met leerlingen plaatsgevonden. Op basis van de observaties is de interview-guide tot stand gekomen. De groepsgesprekken zijn gebaseerd op de informatie uit de observaties en interviews. Door de verschillende onderzoeksmethodes in te zetten (triangulatie) is er een antwoord gevormd op de deelvragen en is de hoofdvraag beantwoord.

Uit de resultaten kwam naar voren dat het bestaande reflectie-schema niet werd gebruikt door leerkrachten, ze wisten wel welk schema er bedoeld werd. De definitie van reflecteren werd eenduidig door de leerkrachten beschreven, het reflecteren was volgens hen voornamelijk gericht op het terugkijken op de les. De leerlingen uit de middenbouw konden geen definitie geven van het woord ‘reflecteren’ en gaven ook aan dit niet in de les terug te zien. De leerkrachten waren tevreden met de leesmethode die in de middenbouw gebruikt worden, echter was het merendeel niet tevreden over het werkboek van de methode. Daarnaast gaven zij aan tijd te kort te ervaren om te reflecteren. Ook speelde de verschillende niveaus van de leerlingen een rol in het vinden van een balans om te reflecteren tijdens de leesles. Verder kwam naar voren dat er volgens de leerkrachten weinig ruimte in de leesmethode is om te reflecteren. Zij gaven aan wel reflectievragen te stellen maar dat zij hier structuur in missen. De wens van de leerkrachten is dan ook om meer structuur te hebben in het reflecteren. Zij hebben behoefte aan een praktische tool die zij in kunnen zetten tijdens het reflecteren.

Na aanleiding van de resultaten en de conclusie is er een aanbeveling geschreven. De aanbevelingen die worden gedaan zijn om een stokjes met reflectievragen te ontwikkelen, zodat dit kan worden ingezet tijdens de leesles. Daarnaast wordt er aangeraden om te starten met leesgesprekken aan het einde van elk behandelde kern. Om een doorgaande lijn te creëren in het reflecteren wordt er aangeraden om leerkrachten bij elkaar in de les mee te laten kijken, ook de intern begeleider zou hier een rol in kunnen spelen. Verder is er geadviseerd om een training aan te bieden aan de leerkrachten. Tevens zou er na aanleiding van dit onderzoek een vervolgonderzoek kunnen plaatsvinden waarin ook de bovenbouw mee wordt genomen om zo de resultaten met elkaar te kunnen vergelijken en om de doorgaande lijn uit te kunnen breiden naar de midden- en bovenbouw van de school. Bevat een samenvatting in het Engels. Includes a summary in English.